Corona en de gevolgen voor onze samenleving en onze organisatie in 2021

Het is nu ruim twee jaar geleden dat we werden geconfronteerd met de COVID-19 pandemie. Een wereldwijde pandemie met een grote impact op de samenleving, zowel mondiaal, nationaal als ook in onze Schouwen-Duivelandse samenleving.
In het voorjaar van 2021 kwamen al de eerste vaccins beschikbaar tegen het virus en is een grootscheepse vaccinatiecampagne opgestart. Toch bleef de druk op de zorg hoog vanwege opkomende mutaties die zeer besmettelijk waren. Naast de effecten op de gezondheidszorg hadden de pandemie en de beperkende maatregelen ook in 2021 een grote impact op allerlei onderdelen van de maatschappij, zoals het verenigingsleven, dorpshuizen, sport, cultuur, horeca, economie, toerisme et cetera.

Evenals in 2020 konden ook in de maanden juni tot en met oktober 2021 steeds meer maatregelen worden afgeschaald en veel sectoren zich een beetje herstellen en wat nieuwe buffers opbouwen voor mogelijke nieuwe tegenslagen. In het najaar van 2021 manifesteerde het virus zich weer nadrukkelijk met nieuwe mutaties. Dit leidde opnieuw tot gevoelige beperkende maatregelen. Dit heeft op vele sectoren in onze maatschappij opnieuw een grote impact gehad.

Een groot verschil met 2020 was de beschikbaarheid van vaccins en een booster.  De vaccins met booster bleken goede bescherming te blijven bieden tegen de mutaties van het virus die in het najaar van 2021 dominant werden. De besmettelijkheidgraad bleef echter hoog waardoor beperkende maatregelen nodig bleven. Hierdoor werd in het najaar van 2021 het geduld van onze lokale samenleving flink op de proef gesteld maar werd ook het laatste stuk reserve bij veel sectoren aangesproken vanwege aanhoudende beperkingen en de tweede lockdown die ook tijdens de belangrijke Kerstperiode gold.

Als gemeente (gemeenteraad, college en ambtelijke organisatie) zijn we in 2021 maatregelen blijven treffen om te helpen waar we konden. We bleven in gesprek met allerlei sectoren van de samenleving, zoals ondernemers, gezondheidszorg, onderwijs, sport, cultuur en anderen. Hiermee hebben we voeling gehouden met de ervaringen en problemen die men had tijdens de beperkende maatregelen, de zomerperiode en de lockdown tijdens de eindejaarperiode.

We hebben maatregelen en voorzieningen vanuit het jaar 2020 herhaald zoals uitstel van betalingen, regelingen rondom huren, en financiële bijdragen verleend waar dat nodig en mogelijk was. We hebben in 2021 weer meegewerkt aan het verruimen van de terrassen en van de regelgeving voor de horeca. Ook het verlenen van  financiële steun aan culturele en maatschappelijke instellingen is doorgetrokken in 2021. Een enquête uit 2020 is in 2021 opnieuw door Ondernemerskring Schouwen-Duiveland uitgezet om de situatie bij de bedrijven uit alle relevante branches goed in beeld te houden. In het kader van de Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen wordt een twintigtal ondernemers geholpen met financiële ondersteuning maar ook coaching betreffende de voortzetting van hun bedrijf.

Daarnaast heeft de gemeenteraad besloten tot het instellen van een coronafonds en is voor de uitwerking en uitvoering een plan van aanpak in concept opgesteld. Dit richt zich vooral op de fase waarin herstel en groei aan de orde komt op het moment dat de besmettelijkheid en mate van ziek worden van (varianten van) het virus afneemt. 

Ook in 2021 bleek de gemeentelijke organisatie heel flexibel en creatief te zijn in het omgaan met de beperkende maatregelen.  Het thuiswerken met de digitale mogelijkheden voor ontmoeten en vergaderen op afstand is voortgezet. Een begeleidingspool heeft geholpen met het uitvoeren van meer creatieve bijeenkomsten met verschillende werkvormen en de ondersteunende programma's. Veel van de voorgenomen projecten en activiteiten zijn opgepakt. Op afstand werken en op afstand ontmoeten werd steeds gebruikelijker in de manier van werken en vooral samenwerken. Voor medewerkers die dit echt nodig hadden zijn maatregelen getroffen om toch op kantoor te kunnen werken. Daarnaast is aandacht besteed aan het periodiek met inachtneming van de coronamaatregelen fysiek te ontmoeten.

De organisatie heeft de diverse ondersteuningsregelingen die tijdens lockdowns of als gevolg van beperkende maatregelen golden uitgevoerd. Daarnaast is aandacht besteed aan ondernemers die als gevolg van de pandemie in problemen zijn gekomen.  

Ook in 2021 was het niet te vermijden dat uitvoering van (onderdelen van ) projecten vertraging opliep. In een bijlage bij de programmarapportage 2020 gaven we al een inzicht in de invloed die de crisis heeft gehad op beleid, projecten of activiteiten. Ook in deze jaarrekening geven we een inzicht in de gevolgen die de crisis heeft gehad.
Daar waar de pandemie en de daaruit voortvloeiende maatregelen invloed hadden op de uitvoering in 2021 hebben we dat vermeld bij de betreffende beleidsvoornemens in de verschillende (sub-) programma’s. Belangrijke elementen die in opgelopen vertragingen in 2021 een rol zijn gaan spelen betreffen gebrek aan uitvoeringscapaciteit bij opdrachtnemers als gevolg van de krapte op de arbeidsmarkt en de beschikbaarheid van materialen en grondstoffen. Voor een belangrijk deel is dit veroorzaakt door de gebroken ketens in de logistiek of afgeschaalde activiteiten in 2020 toen de pandemie het hevigst woedde. 

Tot slot rapporteert het college de gevolgen in een aantal paragrafen waar dat van toepassing is. In de eerste plaats speelt dit vooral binnen het sociaal domein. Om dubbelingen te voorkomen verwijzen we u naar de (sub-)programma’s en de betreffende paragrafen in deze jaarrekening.

Eén van de maatregelen tijdens de crisis was het verplicht thuiswerken waar dat kan. Sinds half maart 2020 werken veel van onze medewerkers thuis. Zoals hiervoor al aangegeven blijkt dat onze medewerkers heel flexibel en creatief zijn in het continueren van activiteiten. 

De standaard in 2021 was thuiswerken en digitaal werken. Vergaderingen en besprekingen vonden digitaal of telefonisch plaats. De organisatie heeft dit goed opgepikt. Voor medewerkers waar de thuiswerksituatie lastig is of die hierbij problemen ondervinden zochten we passende oplossingen. In het belang van ARBO-technische omstandigheden op de thuiswerkplek heeft het college onze medewerkers een eenmalige bijdrage verstrekt voor de aanschaf van ondersteunende hulpmiddelen. Dit is in 2021 verder uitgewerkt naar een regeling voor vergoeding voor thuiswerken en een methode voor hydride werken. In 2021 is een start gemaakt met de herinrichting van werkplekken en vergaderruimtes in het gemeentehuis om dit op een juiste wijze te ondersteunen. 
Het digitaal werken heeft een enorme vlucht genomen. Het college bekijkt wat dat betekent voor het post-corona tijdperk.

Een positief voortvloeisel uit de noodgedwongen digitalisering is het digitaal houden van besprekingen en workshops met groepen. We hebben hierin grote stappen gezet door middel van het instellen van een begeleidingspool die helpt met de ondersteuning via creatieve werkvormen en de daarbij behorende ondersteunende software.  Daarmee behoort onze gemeente tot de kopgroep in gemeenteland. In onze gesprekken met maatschappelijke geledingen, belangengroepen en dergelijke hebben we hiervan goed gebruik gemaakt. 
Gemeenteraad en college hebben het digitaal vergaderen ook direct opgepakt en dat loopt goed. De indruk bestaat ook dat de digitale raadsvergaderingen goed bekeken worden.
 
Opleidingen zijn in 2021 vaak in digitale vorm gehouden. Klassikale of fysieke opleidingen zijn vrijwel niet gehouden. Het is belangrijk dat onze medewerkers hun kennis op peil houden en zich verder ontwikkelen. Het college  bewaakt dat de gewijzigde opleidingssituatie hierin geen belemmering vormt. 

De coronacrisis heeft ook consequenties op de jaarcijfers van de gemeente. Op veel onderdelen ontstonden extra lasten, op andere juist weer minder lasten. Op verschillende onderdelen zijn minder baten gerealiseerd dan geraamd. Op een aantal van deze onderdelen zijn, evenals in 2020, compensaties toegezegd en ontvangen van het Rijk. In een separate bijlage bij de jaarstukken zijn de financiële gevolgen van de coronacrisis inzichtelijk gemaakt.