Hierbij bieden wij u ter vaststelling de Programmabegroting 2022-2025 aan.
In deze aanbiedingsbrief leest u meer over:
Vorig jaar hebben we al aangegeven dat het opstellen van de programmabegroting 2021-2024 extra complex was vanwege de wisselende financiële signalen vanuit de Rijksoverheid. Deze gingen onder andere over de vergoeding voor de kosten van het sociaal domein, corona en de geplande herverdeling van het gemeentefonds.
Trots op een financieel sluitende programmabegroting
Op een aantal onderdelen is iets meer duidelijkheid ontstaan door besluiten van het (demissionaire) kabinet. Structurele afspraken met het Rijk blijven tot nu toe echter uit. Wij zijn er trots op dat wij u desondanks een financieel sluitende Programmabegroting 2022-2025 kunnen aanbieden. Hierdoor blijven we met u investeren voor én in onze samenleving!
De onzekerheden die de coronacrisis met zich meebrengt, waren voor uw raad in het afgelopen jaar aanleiding om naar vermogen en bevoegdheden te doen wat nodig was (en nog steeds is) voor onze samenleving. De situatie blijft onzeker. Toch hebben we enigszins zicht gekregen op de financiële risico’s die onze gemeente loopt.
Wij hebben daarom in het hoofdstuk Paragrafen een onderdeel corona aan deze programmabegroting toegevoegd. De pandemie heeft grote gevolgen gehad voor onze lokale samenleving als geheel en de gemeente als organisatie. In de paragraaf 'Corona en de gevolgen voor onze samenleving en onze organisatie in 2022' gaan we in op de zich nog steeds aanwezige risico’s. In economisch en sociaal-maatschappelijk opzicht, maar ook wat betreft de effecten op de geestelijke gezondheid van onze inwoners, iets dat met name speelt bij onze jeugdigen en vaak ook ouderen.
Vooruitzichten op post-corona
Het Rijk, Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) hebben met het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) een studie gedaan naar de effecten van de crisis. Op basis daarvan is gewerkt aan een groei- en herstelplan. Onze gemeente werkt namens P10 hieraan mee. Ook in onze gemeente werken we aan groei en herstel om de negatieve economische en sociaal-maatschappelijke gevolgen zo snel als mogelijk achter ons te laten. Hierbij nemen we de door de gemeenteraad genomen besluiten in acht. Daarnaast zetten we ons in om bedrijven, maar ook sociaal-maatschappelijke organisaties en inwoners weerbaarder te maken op grond van wat is geleerd gedurende de pandemie. Het leed en de na-ijl effecten zijn ten slotte groot, iets dat uiteraard ook op mondiaal niveau geldt.
De discussie met het Rijk over de herverdeling van het gemeentefonds en de meerkosten voor het sociaal domein is nog niet afgerond. Daarmee is er op dit terrein nog geen stabiel financieel beleid en perspectief voor gemeenten.
De normering van de Poly- en perfluoralkylstoffen in de bodem (PFAS) en de rekenmethodiek van het Programma Aanpak Stikstof (PAS) zijn iets duidelijker geworden. Tot echte oplossingen heeft dit nog niet geleid en procedures waarbij deze onderwerpen in het geding zijn verlopen moeizaam. Dit betekent nog steeds dat er minder vooruitgang in projecten in de buurt van Natura 2000-gebieden is geboekt dan gehoopt.
Het komt aan op goed en slim programmeren van projecten als we willen blijven investeren in de kwaliteit en leefbaarheid van de kernen van onze mooie gemeente. Vorig jaar is dit onderwerp ook aangehaald in de aanbiedingsbrief. Gelet op de uitgangspunten van het Europese en nationale herstel- en groeifonds zijn hier slimme combinaties te maken wat betreft uitvoering en financiën.
We blijven inzetten op het aanspreken van andere subsidiebronnen zoals het Interbestuurlijk Programma (IBP), Interreg, OP Zuid, POP/Leader (Europa), Monumentensubsidies en stimuleringsregelingen (Rijk) en de Regiodeal/Aanjaaggelden (provincie Zeeland). Het afgelopen jaar is ons dat goed afgegaan. Successen uit het verleden zijn geen garantie voor de toekomst, maar de ingrediënten voor herhaling zijn wel voorhanden.
Laatste programmabegroting in deze bestuursperiode
Voor deze bestuursperiode bieden wij u de laatste aanbiedingsbrief en programmabegroting aan. Vooruitlopend op de start van een nieuwe bestuursperiode, is het gebruikelijk om een iets beleidsarmere begroting aan te bieden. Dat is, mede gelet op de door uw raad aangenomen amendementen bij de Kadernota, niet het geval. Daarnaast zijn er langjarige ambities belegd en programma's en projecten vastgesteld die doorlopen. Dat betekent nog steeds een zeer grote werkdruk voor de organisatie. Dit is de reden dat er ook formatie is opgenomen in de programmabegroting.
De komende maanden staan in het teken van de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2022. Het vormgeven van de grote transitieopgaven in het sociaal domein en die van het Klimaatakkoord worden steeds concreter. Daar is een enorme som geld maar ook veel extra menskracht voor nodig, zowel in het bedrijfsleven als bij gemeenten. We anticiperen in veel uitvoeringsprojecten in het ruimtelijk en sociaal domein op de benodigde transities. De komende jaren komt het aan op het integraal en goed gecoördineerd programmeren van alle projecten die al op stapel staan en van de nieuwe opgaven die op ons afkomen. Naast goede coördinatie vereist dit ook duidelijke communicatie met onze inwoners, ondernemers, maatschappelijke organisaties en gasten. Het moet helder zijn hoe het gemeentebestuur uitvoering geeft aan de complexe vraagstukken, zodat we onze lokale samenleving hier goed bij kunnen betrekken. We kunnen dit namelijk niet alleen. De transitieopgaven vereisen extra inzet en specifieke kennis. Gelet op de huidige maar ook toekomstige arbeidsmarkt voorzien we dat het werven van deze extra specifieke capaciteit een moeilijke opgave wordt.
De beschikbare budgettaire ruimte 2022-2025 op basis van besluiten en raadsvoorstellen tot en met september 2021 bedraagt (x € 1.000):
| 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | |
| Budgettaire ruimte | 1.181 | 1.145 | 1.821 | 1.985 |
In deze budgettaire ruimte houden wij rekening met een korting op de algemene uitkering als gevolg van de herverdeling van het gemeentefonds. De korting is, wegens de toen beschikbare informatie, in onze meerjarenbegroting 2021-2024 negatief ingeschat. U besloot te anticiperen op deze ontwikkeling door uit te gaan van een mogelijke structurele verlaging van de algemene uitkering met € 59 euro per inwoner. In het in augustus 2021 gepubliceerde (inmiddels tweede) herverdelingsvoorstel wordt voor onze gemeente een positief herverdeeleffect verwacht. De richtlijn van de provincie over de verwerking in de begroting van het tweede herverdelingsvoorstel is dat we voordelen niet mogen ramen en rekening moeten houden met nadelen. Op grond van de voor ons verwachte uitkomst van het herverdeelvoorstel stellen wij voor in deze programmabegroting de korting per inwoner op nihil te ramen. Dit verhoogt de beschikbare budgettaire ruimte.
Daarnaast verwachten wij op basis van de uitspraak van de arbitragecommissie een structurele compensatie in het gemeentefonds voor de voor de medebewindstaak Jeugdwet. In 2022 wordt incidenteel € 1,8 miljoen toegevoegd. Een nieuw kabinet beslist over structurele compensatie, waarbij de uitspraak van de arbitragecommissie niet vrijblijvend is. Vooruitlopend op de besluitvorming van het nieuwe kabinet staat de provincie Zeeland toe vanaf 2023 structureel maximaal 75% van de € 1,8 miljoen als dekkingsmiddel aan te wenden. In de voorliggende begroting stellen wij voor rekening te houden met deze structurele compensatie en daarvan 50% toe te voegen aan de budgettaire ruimte. Dit vanwege het feit dat de tekorten op de jeugdzorg in het verleden uit de budgettaire ruimte zijn gedekt. De overige 50% stellen wij voor vooralsnog te reserveren voor de risico's van de uitvoering Jeugdwet, omdat het Rijk de aanvulling mogelijk gaat gebruiken voor reeds bestaande afspraken, zoals bijvoorbeeld verrekening residentiële zorg, afbakenen reikwijdte jeugdwet en standaardisatie uitvoering inkomensafhankelijke ouderbijdrage. Via een separate raadsbrief wordt u hierover dit najaar geïnformeerd.
Hiermee rekening houdend bedraagt de voor integrale afweging beschikbare budgettaire ruimte 2022-2025 in de programmabegroting (x € 1.000):
| 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | |
| Budgettaire ruimte in programmabegroting | 1.181 | 1.145 | 1.821 | 1.985 |
| Herverdeling gemeentefonds van -/- € 59 naar € 0 per inwoner | 468 | 978 | 1.488 | |
| Compensatie middelen Jeugdwet | 1.800 | 1.350 | 1.350 | 1.350 |
| 50% compensatie middelen Jeugdwet naar egalisatiepost maatwerkvoorzieningen WMO/Jeugd | -900 | -675 | -675 | -675 |
| Budgettaire ruimte voor integrale afweging | 2.081 | 2.288 | 3.474 | 4.148 |
Voor de voorgestelde te honoreren prioriteiten 2022-2025 doen wij het onderstaande dekkingsvoorstel (x € 1.000):
| Prioriteiten | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 |
| Ten laste van de budgettaire ruimte | 3.151 | 3.374 | 3.410 | 2.940 |
| Ten laste van de reserve Strategische Visie | 20 | |||
| Ten laste van de reserve bovenwijkse voorzieningen | 70 | 17 | 16 | 16 |
| Ten laste van het coronaherstelfonds | 400 | 40 | 80 | 80 |
| Ten laste van gereserveerde gelden Interbestuurlijk programma (IBP) | 95 | 115 | 190 | 30 |
In de te honoreren prioriteiten hebben wij de financiële gevolgen van de beleidsvoornemens en nodige investeringen voor de komende vier jaar opgenomen. Verder namen wij waar nodig de financiële gevolgen van de door de raad aangenomen amendementen bij de behandeling van de Kadernota 2022 op. Een forse post die we moeten meenemen zijn de financiële afspraken rondom de gebiedsontwikkeling Noorderpolder II. Daarnaast zien wij door het toenemend aantal taken, de klimaatdoelstellingen en de risico’s als gevolg van de digitale ontwikkelingen een druk ontstaan op onze ambtelijke capaciteit. Dit vraagt om voldoende en kwalitatief personeel.
Honorering van de ten laste van de budgettaire ruimte komende prioriteiten 2022-2025 geeft het volgende resultaat (x € 1.000):
| 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | |
| Beschikbare budgettaire ruimte voor integrale afweging | 2.081 | 2.288 | 3.474 | 4.148 |
| Prioriteiten ten laste van de budgettaire ruimte | -3.151 | -3.374 | -3.410 | -2.940 |
| Budgettaire ruimte na prioritering | -1.070 | -1.086 | 64 | 1.208 |
Uit bovenstaande tabel blijkt dat er in 2021 en 2022 sprake is van een negatief saldo. Voorgesteld wordt deze bedragen te dekken uit de algemene reserve. Gezien onze inspanningen op het gebied van het Sociaal Domein en het klimaat, achten wij dit ook gerechtvaardigd. Onze financiële positie blijft hiermee, mede gezien ook de inspanningen om de algemene reserve bij de programmabegroting 2021-2024 te verhogen, matig gezond. Met de auditcommissie en de accountant zijn wij inmiddels met een evaluatie gestart van de kaders rondom de bepaling van onze financiële positie die u heeft vastgelegd in de Kadernota risicomanagement.
De jaren 2024 en 2025 geven een positief saldo. Een doorkijk na 2025 laat zien dat onze budgettaire ruimte positief blijft, maar wel afneemt onder andere als gevolg van oplopende kapitaallasten voor het Integraal Huisvestingsprogramma.
Na het onttrekken van de negatieve saldi in 2022 en 2023 uit de algemene reserve is de budgettaire ruimte als volgt (x € 1.000):
| 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | |
| Budgettaire ruimte na prioritering | -1.070 | -1.086 | 64 | 1.208 |
| Onttrekking algemene reserve | 1.070 | 1.086 | ||
| Budgettaire ruimte na verwerking saldo via de algemene reserve | 0 | 0 | 64 | 1.208 |
Tijdens de behandeling van de Kadernota 2022 heeft uw raad dertien amendementen aangenomen. Wij hebben de inhoud van deze amendementen betrokken bij het opstellen van de voorliggende programmabegroting. De inhoudelijke overwegingen en ons voorstel treft u aan in de beleidsprogramma’s bij de onderwerpen waar de amendementen betrekking op hebben.
Tot slot willen wij nog het volgende onder uw aandacht brengen:
Wij hebben conform uw suggestie van vorig jaar een ronde langs alle kernen van onze gemeente gemaakt. Naast dat het fijn was elkaar weer fysiek te ontmoeten, hebben we goede en openhartige gesprekken gehad in alle kernen. Het algemene beeld is dat de Stadsraad, wijk- en dorpsraden en verenigingen vooral gericht zijn op de gemeenschapszin en het omzien naar elkaar in de kern. Het college ziet terug op goede kernbezoeken. In verschillende bezoeken is de behoefte aan voorzieningen naar voren gekomen (om concreet te zijn: bijvoorbeeld ijsbanen). Komend jaar gaan we bezien wat we hiervan kunnen aanpakken en oplossen. In de kernbezoeken is ook de snelheid van het verkeer vaak als onderwerp benoemd. We hebben daarom al een post “Snelheid remmende maatregelen” in de lijst te honoreren prioriteiten opgenomen, zodat we hierin kunnen investeren. Er is in de eerstkomende jaren incidenteel nog budget vrij besteedbaar vanuit uw reservering voor de uitvoering van Masterplannen Stads- en dorpsvisies. Met dit budget is er financiële ruimte om de behoefte aan voorzieningen uit te voeren. Daarnaast is er nog ruimte om wensen die uw raad tijdens de voorbereiding op de behandeling van deze programmabegroting heeft opgehaald en mogelijk bij de behandeling van de programmabegroting in wil brengen, in te vullen.
Met de gemaakte keuzes bieden wij u een meerjarig sluitende begroting aan. Wij stellen u voor de programmabegroting 2022- 2025, bestaande uit de beleidsbegroting en de financiële begroting, vast te stellen. Wij zien de behandeling door uw raad met belangstelling tegemoet.
Zoals in de kernboodschap gesteld, was het opstellen van de voorliggende begroting een hele opgave. We zijn daarom eens temeer trots dat we u dit resultaat voor kunnen leggen, voor het eerst dit jaar ook via de website schouwen-duiveland.begrotingsapp.nl. We beseffen daarbij terdege dat dit niet had gekund zonder de forse inspanning van onze ambtenaren. Wij hechten er daarom aan onze dank uit te spreken richting onze medewerkers voor het vele werk dat, vaak nog digitaal en op afstand, is verzet en de goede samenwerking die er is geweest.
Wij wensen u allen voor de komende periode gezondheid en kracht toe, mede in het besef dat velen van u elkaar en ons college wijsheid en Gods zegen toewensen.
Zierikzee, 22 september 2021
Burgemeester en wethouders van Schouwen-Duiveland,
M.K. van den Heuvel J. Chr. van der Hoek MBA.
secretaris burgemeester