Toelichtingen

Vaste activa
Onder de vaste activa worden afzonderlijk opgenomen de immateriële, de materiële en de financiële vaste activa. 

Immateriële vaste activa
De immateriële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de verkrijgings- c.q. vervaardigingsprijs, verminderd met de afschrijvingen en waardeverminderingen die naar verwachting duurzaam zijn. Eventuele van derden verkregen specifieke investeringsbijdragen zijn in mindering gebracht op het geactiveerde bedrag.

Kosten van het sluiten van geldleningen worden direct ten laste van de exploitatie gebracht.

Kosten van onderzoek en ontwikkeling van een bepaald actief
De kosten van onderzoek en ontwikkeling worden in vijf jaar afgeschreven. De afschrijving vangt aan bij ingebruikneming van het hieraan gerelateerde materiële vaste actief.

De onder de kosten van onderzoek en ontwikkeling geactiveerde voorbereidingskosten voor grondexploitaties voldoen aan de volgende voorwaarden: 

• De kosten passen binnen de kostensoortenlijst (artikel 6.2.4) van het Besluit ruimtelijke ordening;  
• De kosten staan maximaal vijf jaar geactiveerd onder de immateriële vaste activa. Daarna leiden de kosten tot een actieve grondexploitatie, dan wel worden deze afgeboekt ten laste van het jaarresultaat;
• Plannen tot ontwikkeling van de grond waarvoor de voorbereidingskosten worden gemaakt, hebben bestuurlijke instemming, blijkend uit een raads- of – indien gedelegeerd – collegebesluit.

Bijdragen aan activa in eigendom van derden 
Bijdragen aan activa in eigendom van derden kunnen worden geactiveerd als:

• Er sprake is van een investering door een derde;
• De investering bijdraagt aan de publieke taak;
• De derde zich heeft verplicht tot het daadwerkelijk investeren, op een wijze zoals overeengekomen;
• De bijdrage kan worden teruggevorderd, als de derde in gebreke blijft of de gemeente anders recht kan doen gelden op activa die samenhangen met de investering.

Activering kan slechts plaatsvinden als aan alle voorwaarden is voldaan.
De bijdragen zijn gewaardeerd tegen het bedrag van de verstrekte bijdrage, verminderd met afschrijvingen. De verleende bijdragen worden afgeschreven in de periode waarin het betrokken actief van de derde op basis van de door de gemeente gestelde voorwaarden moet bijdragen aan de publieke taak.

Materiële vaste activa
De materiële vaste activa zijn gewaardeerd op basis van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. De verkrijgingsprijs omvat de inkoopprijs en de bijkomende kosten. De vervaardigingsprijs omvat de aanschaffingskosten van de gebruikte grond- en hulpstoffen en de overige kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend, inclusief de direct toe te rekenen salariskosten. 

Artikel 35 BBV beschrijft het onderscheid tussen investeringen met economisch nut, investeringen met economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven en investeringen met maatschappelijk nut in de openbare ruimte (bijvoorbeeld wegen, pleinen, bruggen en openbaar groen).

Investeringen met economisch nut
Investeringen die op enigerlei wijze kunnen bijdragen aan het genereren van middelen en/of die verhandelbaar zijn, zijn investeringen met economisch nut. Deze materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingprijs. Specifieke investeringsbijdragen van derden zijn op de desbetreffende investering in mindering gebracht. Bij de waardering is, waar nodig, rekening gehouden met een (verwachte) duurzame waardevermindering.
Op gronden en terreinen wordt niet afgeschreven.

Investeringen met economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven
Wanneer investeringen grotendeels worden gedaan in het kader van riolering, het inzamelen van huishoudelijk afval of voor rechten die op grond van artikel 229 lid a en b Gemeentewet worden geheven, dan worden deze investeringen op de balans opgenomen onder een aparte categorie: investeringen met economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven.

Investeringen met maatschappelijk nut
De materiële vaste activa met een maatschappelijk nut worden, evenals investeringen met een economisch nut, geactiveerd en over de verwachte toekomstige gebruiksduur afgeschreven. 
In een tabel, die als bijlage is gekoppeld aan de nota afschrijvings- en waarderingsbeleid, zijn de te hanteren afschrijvingstermijnen voor de verschillende soorten activa opgenomen. 

Duurzame waardevermindering van vaste activa
Afwaardering van bedrijfseconomisch vastgoed vindt plaats als de directe opbrengstwaarde lager is dan de boekwaarde. Lagere taxatiewaarden dan de boekwaarden van onroerende zaken zijn hierbij als duurzame waardedaling in aanmerking genomen. Afwaardering van maatschappelijk vastgoed vindt plaats als de directe opbrengstwaarde lager is dan de boekwaarde en er ten opzichte van de huidige functie geen (bestuurlijke) intentie is voor duurzame exploitatie. 
Duurzame waardeverminderingen worden onafhankelijk van resultaat genomen.

In erfpacht uitgegeven gronden
In erfpacht uitgegeven gronden worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, waarbij de uitgifteprijs geldt als verkrijgingsprijs.

Financiële vaste activa
Kapitaalverstrekkingen, leningen u/g en overige uitzettingen zijn opgenomen tegen nominale waarde. Zo nodig is hierop een voorziening voor verwachte oninbaarheid in mindering gebracht.

Participaties in het aandelenkapitaal van NV’s en BV’s (kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen in de zin van het BBV) zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingprijs van de aandelen. Als de waarde van de aandelen structureel mocht dalen tot onder de verkrijgingprijs, vindt afwaardering plaats. Tot dusver is een dergelijke afwaardering niet noodzakelijk gebleken. De actuele waarde ligt boven de verkrijgingsprijs.  

Vlottende activa
Onder de vlottende activa worden afzonderlijk opgenomen de voorraden, de uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar, de liquide middelen en de overlopende activa.

Voorraden
Het startpunt van een grondexploitatie is het raadsbesluit met de vaststelling van het complex, inclusief grondexploitatiebegroting. 

De als onderhanden werken opgenomen bouwgronden in exploitatie zijn gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs, verminderd met de opbrengst wegens verkopen. Indien de boekwaarde de marktwaarde van de grond overschrijdt, wordt een voorziening voor het verwachte negatieve resultaat getroffen.
De vervaardigingsprijs omvat de kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend, zoals grondaankopen en kosten van bouw- en woonrijpmaken (limitatief opgesomd in de kostensoortenlijst zoals opgenomen artikel 6.2.4 van het Besluit ruimtelijke ordening). In de vervaardigingsprijs wordt daarnaast een redelijk deel van de indirecte kosten opgenomen en is de werkelijk over vreemd vermogen betaalde rente over het boekjaar toegerekend. De rente is toegerekend over de boekwaarde van de grondexploitatie per 1 januari van het betreffende boekjaar.

Voor winstneming gebruiken wij overeenkomstig de eisen van het BBV de 'percentage of completion'-methode. Voor zover gronden zijn verkocht en opbrengsten zijn gerealiseerd moet tussentijds naar rato van de voortgang van de grondexploitatie winst worden genomen. Daarmee moet aan de volgende voorwaarden worden voldaan:

• Het resultaat op de grondexploitatie kan betrouwbaar worden ingeschat;
• De grond (of het deelperceel) moet zijn verkocht;
• De kosten zijn gerealiseerd (winst wordt naar rato van de realisatie gerealiseerd).

Overige voorraden
De overige voorraden zijn opgenomen tegen de verkrijgings- of vervaardigingprijs of tegen lagere marktwaarde.

De Zuidhoek waardeert de grond- en hulpstoffen op basis van vaste verrekenprijzen c.q. werkelijke inkoopprijzen. Waarderingsverschillen tussen de standaard verrekenprijs en de betaalde inkoopprijs worden als bedrijfsresultaat verantwoord.

De gerede producten en het onderhanden werk worden gewaardeerd tegen de fabricagekostprijs of, indien lager, tegen de verwachte marktwaarde.

Uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar
Deze zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. Wat de vorderingen betreft wordt nog vermeld dat deze worden gewaardeerd tegen nominale waarde onder aftrek van een eventuele voorziening voor oninbaarheid.

Liquide middelen en overlopende activa
Deze worden opgenomen tegen de nominale waarde.

Vaste passiva
Onder de vaste passiva worden afzonderlijk opgenomen het eigen vermogen, de voorzieningen en de vaste schulden, met een rentetypische looptijd van één jaar of langer.

Eigen vermogen
Het eigen vermogen van de gemeente bestaat uit de reserves en het rekeningresultaat van het dienstjaar. Vervolgens bestaan de reserves uit de algemene reserve en de bestemmingsreserves. Onder een bestemmingsreserve wordt verstaan een reserve waaraan door de raad een bepaalde bestemming is gegeven, maar waarover de raad nog wel kan besluiten om voor een andere aanwending te kiezen. Reserves worden gevormd conform de door de raad ter zake genomen besluiten. Ook de onttrekkingen aan reserves dienen te geschieden conform daartoe strekkende raadsbesluiten.

Vreemd vermogen
Het vreemd vermogen bestaat uit de voorzieningen en vaste schulden.

Voorzieningen
Voorzieningen kunnen naar de situatie per ultimo verslagjaar geen negatieve stand kennen. Een onverwacht bij de jaarrekening gesignaleerde negatieve stand moet via een eenmalige last worden gedekt. 

Voorzieningen zijn gewaardeerd op het nominale bedrag van de betrokken verplichting c.q. het voorzienbare verlies. De voorziening pensioen voormalige wethouders wordt gewaardeerd op basis van de contante waarde van de (reeds opgebouwde) toekomstige uitkeringsverplichtingen gewaardeerd.

Indien sprake is van achterstallig onderhoud moet hiervoor een voorziening worden gevormd. Het is niet langer toegestaan om bij onvoldoende financiële middelen een termijn van vier jaar te hanteren voor het vormen van de voorziening.

De vorming van een voorziening, dan wel een dotatie aan een bestaande voorziening, wordt als een last in het betreffende boekjaar verantwoord. Alle aanwendingen van voorzieningen worden rechtstreeks ten laste van de voorziening gebracht en in het verslagjaar niet ten laste van de exploitatie verantwoord.

Vaste schulden met een rentetypische looptijd langer dan één jaar
De vaste schulden zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde, verminderd met gedane aflossingen. Het bedrag van binnen een jaar te vervallen aflossingen wordt niet afzonderlijk onder de vlottende passiva opgenomen.

Vlottende passiva 
Onder de vlottende passiva worden afzonderlijk opgenomen de netto-vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan één jaar en de overlopende passiva.

De vlottende passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. 

Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen
Buiten de balanstelling worden de bedragen vermeld van het recht op verliescompensatie in het kader van de vennootschapsbelasting (indien van toepassing) en van leningen die door de gemeente zijn gewaarborgd. In de toelichting op de balans is nadere informatie opgenomen.

Rente
De rentelasten worden via de rente-omslagmethode ten laste van de exploitatie gebracht. De rentelasten worden berekend over de boekwaarden per 1 januari.
In principe rekenen we geen rente toe aan de reserves en voorzieningen. Alleen aan de reserve bovenwijkse voorzieningen en de voorziening pensioen voormalige wethouders is over het saldo per 1 januari rente toegevoegd.
De bespaarde rente wordt meegenomen in de rente-omslagberekening. Dit gebeurt op basis van de marktrente voor langlopende geldleningen.

Personeelslasten
De personeelslasten worden in principe toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben. Er is sprake van een formeel verbod op het opnemen van voorzieningen c.q. schulden uit hoofde van jaarlijks terugkerende aan arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume. De referentieperiode is dezelfde als die van de meerjarenraming, te weten: vier jaar. Indien er sprake is van (eenmalige) schokeffecten (bijvoorbeeld door reorganisaties) dient er (waarschijnlijk) wel een verplichting te worden opgenomen.

In 2022 is de cao gemeenten 2021-2022 vastgesteld. Medewerkers kunnen op basis van deze cao onder andere vanaf 1 januari 2022 bovenwettelijke verlofuren sparen. Met dit ‘verlofsparen’ kunnen medewerkers passend bij hun levensfase hun bovenwettelijke verlofuren inzetten op een manier die aansluit bij hun persoonlijke levens- en carrièreplanning en het gemeentelijk vitaliteitsbeleid. De uren die zijn gespaard onder het verlofsparen verjaren niet. Conform de door de commissie BBV gepubliceerde Vraag & Antwoord moeten gemeenten een voorziening vormen voor alle categorieën bovenwettelijke verlofuren die in artikel 6.3 lid 3 van de cao gemeenten zijn benoemd.

Diverse personele lasten blijven echter ook in 2022 toegerekend aan de periode waarin de uitbetaling plaatsvindt. Daarbij  moet worden gedacht aan componenten zoals de ziektekostenpremie ten behoeve van gepensioneerden en de overlopende vakantiegeldaanspraken.  

Eigen bijdrage op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)
Met betrekking tot de eigen bijdragen die het Centraal Administratie Kantoor (CAK) int en aan de gemeenten afdraagt, geldt op basis van de Kadernota rechtmatigheid 2022 van de commissie BBV het volgende. Onze gemeente kan op basis van de overzichten van CAK wel de aantallen personen, soort en omvang van de zorgverlening beoordelen op basis van onze eigen Wmo-administratie. Probleempunt is dat, vanwege het ontbreken van inkomensgegevens op deze overzichten, de informatie over de eigen bijdrage ontoereikend is om als gemeente de juistheid op persoonsniveau en de volledigheid van eigen bijdragen als geheel te kunnen vaststellen. 
Door de systematiek te kiezen van het vaststellen van de eigen bijdragen door het CAK, heeft de wetgever in feite bepaald, dat de verantwoordelijkheid voor de juistheid en volledigheid van de eigen bijdragen geen gemeentelijke verantwoordelijkheid is. Dit betekent dat onze gemeente geen zekerheid over de omvang en de hoogte van de eigen bijdragen kan verkrijgen. Wij moeten deze onzekerheid in de jaarstukken opnemen, ook al ligt de oorzaak niet bij ons.

Dividendopbrengsten
Dividendopbrengsten van deelnemingen zijn als bate genomen op het moment waarop het dividend betaalbaar wordt gesteld.

Algemene uitkering
Met betrekking tot de algemene uitkering heeft de commissie BBV een stellige uitspraak gedaan. Deze houdt in dat de algemene uitkering in de jaarrekening wordt opgenomen conform de laatste in het jaar gepubliceerde accresmededeling, die is opgenomen in de septembercirculaire van het boekjaar. Daarnaast verwerken wij de uitkomsten van de decembercirculaire in de jaarrekening.

In het overzicht structurele mutaties reserves verderop in deze jaarstukken ziet u voor welke investeringen de afschrijvingen worden gedekt uit de reserve dekking afschrijvingslasten.

De vermeerderingen en verminderingen groter dan € 100.000 van de materiële vaste activa met economisch nut betreffen: 

In 2022 vond geen uitgifte van grond tegen eeuwigdurende erfpacht plaats.
In de afgelopen jaren hebben we meerdere activa in erfpacht uitgegeven. De boekwaarde per 31 december 2022 voor de activa in erfpacht uitgegeven bedraagt € 2.754.768.

De vermeerderingen en verminderingen groter dan € 100.000 van de materiële vaste activa met economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven, betreffen: 

Alle materiële vaste activa met een maatschappelijk nut voor 1-1-2017 zijn afgeschreven.

De vermeerderingen en verminderingen groter dan € 100.000 van de materiële vaste activa met maatschappelijk nut betreffen: 

Op 15 november 2021 is GBE Aqua B.V. opgericht. De gemeente is aandeelhouder in deze vennootschap. 
Conform de oprichtingsprocedure van GBE Aqua, waarmee de gemeenteraad instemde op 30 september 2021, is een groot deel van het door PZEM N.V. over 2021 uitgekeerde dividend (€ 3,180 miljoen) aangewend voor het volstorten van de aandelen GBE Aqua.

Met ingang van deze jaarrekening maken we geen onderscheid meer tussen langlopende en kortlopende leningen in het kader van de BUIG. Het saldo van de langlopende leningen (€ 1,066 miljoen) hevelen we over naar de vlottende activa, onderdeel uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar. 
Uit deze overheveling vloeit voort dat de voorziening dubieuze debiteuren WWL langlopend wordt opgeheven. Het saldo van de voorziening wordt toegevoegd aan de voorziening dubieuze debiteuren WWL.

De post voorraden betreft voornamelijk de bouwgrondexploitatie. Hieronder treft u het verloop in 2021 en 2022 aan en een specificatie per complex. Voor een inhoudelijke toelichting op de diverse complexen wordt verwezen naar de paragraaf grondbeleid. 

Algemeen
De waardering van de in exploitatie genomen gronden is gebaseerd op de inzichten zoals bekend bij het opstellen van de jaarrekening 2022 en de daarbij behorende inschatting van uitgangspunten, parameters en risico’s. Uiteraard betreft dit een inschatting die omgeven is door onzekerheden, die periodiek wordt herzien en waarbij de waardering in het komende jaar zowel positief als negatief kan uitvallen. Het college is van mening dat op basis van de huidige informatie en inzichten de beste schatting is gemaakt voor de waardering van de in exploitatie genomen gronden. De risico’s zijn nader toegelicht in de paragraaf grondbeleid en de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing in het jaarverslag.

Het geraamde positieve eindresultaat bedraagt afgerond € 2,4 miljoen. In dit resultaat is de negatief sluitende grondexploitatie van bedrijventerrein Gouwepoort te Zierikzee opgenomen voor een bedrag op eindwaarde van € 207.800. Voor deze negatief sluitende grondexploitatie is een voorziening getroffen van € 195.800 (contante waarde per 1-1-2023).

Parameters
Bij het doorrekenen van de grondexploitaties is rekening gehouden met:

• Kosteninflatiepercentage: 2023 7,5%, 2024 4% en vanaf 2025 2%
• Opbrengstinflatiepercentage: 1%
• Rente: 1,7%. Voor het berekenen van de voorziening grondexploitatie is rekening gehouden met een disconteringsvoet van 2%.

Grondprijzen
Voor de uitgifteprijzen is rekening gehouden met de grondprijsbrief 2023. De in de grondprijsbrief opgenomen prijzen zijn getoetst aan de huidige marktsituatie.

Tussentijdse winstneming
Voor de tussentijdse winstnemingen wordt de Percentage of Completion (POC) methode gebruikt. Voor zover gronden zijn verkocht en opbrengsten zijn gerealiseerd moet tussentijds naar rato van de voortgang van de grondexploitatie winst worden genomen. Daarmee moet aan de volgende voorwaarden worden voldaan:

• Het resultaat op de grondexploitatie kan betrouwbaar worden geschat;
• De grond (of het deelperceel) moet zijn verkocht;
• De kosten zijn gerealiseerd (winst wordt naar rato van de realisatie gerealiseerd).

Het saldo aan tussentijdse winstneming en afgesloten plannen van € 409.600 is toegevoegd aan de algemene reserve ontwikkelingsbedrijf (€ 456.000) en onttrokken aan de reserve regiovisie Schouwen-West (-/- € 46.400; een correctie, omdat in eerdere jaren te veel winst is genomen).

Plancapaciteit woningbouw gemeente Schouwen-Duiveland 
De regionale behoefte naar woningen is ten opzichte van 2021 toegenomen. In 2022 zijn nieuwe woningmarktafspraken gemaakt met de provincie Zeeland, waarbij de totale ruimte aan te bouwen wooneenheden is vastgesteld op 1.615 eenheden. 
De in 2021 gemaakte afspraak voor het toevoegen van extra (235) woningen, boven de regionale behoefte, met een sloopopgave blijft behouden. Hiervoor is in 2022 invulling gegeven aan het transitiefonds. Het transitiefonds wordt ingezet voor het uitvoeren van een sloopopgave bij eventuele krimp.
In 2022 zijn diverse instrumenten geïntroduceerd in de structuurvisie wonen en de aangepaste huisvestingsverordening om verdringing van (jonge) inwoners op de woningmarkt te voorkomen. Voor het realiseren van woningen wordt ingezet op structuurversterkende plekken, waarvan de gronden in bezit zijn van de gemeente.

Bedrijventerreinenprogramma
Uit het in opdracht van de provincie Zeeland opgestelde rapport ‘prognose bedrijventerreinen Zeeland’ blijkt dat de vraag naar bedrijfsgrond voor Schouwen-Duiveland over de periode 2019 tot en met 2030 in het lage scenario 10 hectare bouwgrond betreft en in het hoge scenario 19 hectare. De uitgifte van en de vraag naar bouwgrond op bedrijventerreinen was groot, zodat veel meer bouwgrond verkocht werd dan voorzien. Nagenoeg alle nog beschikbare bouwgrond is in optie uitgegeven. 

In 2022 is ongeveer 1,9 hectare bouwgrond verkocht. Ondanks (mogelijk) economische onzekere tijden blijft de interesse in bedrijfskavels hoog. Er is net als in andere jaren weinig leegstand op de bedrijventerreinen. Om uitbreiding van bedrijventerreinen mogelijk te maken is eind 2022 gestart met het opstellen van een nieuw bedrijventerreinenprogramma voor de gemeente Schouwen-Duiveland.

Uit de herziening van de bouwgrondexploitaties voor de jaarrekening 2022 blijkt dat er voor één grondexploitatie (bedrijventerrein Gouwepoort) een mogelijk financieel risico ontstaat voor een totaalbedrag van € 195.800 (contante waarde per 1-1-2023). Om dit risico af te dekken is voor dit geprognosticeerde tekort een voorziening bouwgrondexploitatie getroffen.

Het verloop van de voorzieningen dubieuze debiteuren in 2022:

Het risico bestaat dat met name de belastingvorderingen lastig invorderbaar zijn vanwege de energiecrisis en de hoge inflatie.
Een aantal belastingkohieren is in de loop van 2022 opgelegd. Omdat een deel van de belastingplichtigen de aanslag mag betalen in tien termijnen, vervalt een deel van de aanslagen in 2023. 

Berekening benutting drempelbedrag schatkistbankieren

Onder “Bestemming resultaat voorgaand boekjaar” staan de toevoegingen of onttrekkingen vermeld uit hoofde van de bestemming van het resultaat van het voorgaande boekjaar. Onder “Verminderingen in verband met afschrijving op activa” staan de verminderingen vermeld in verband met afschrijvingen op activa waarvoor een specifieke bestemmingsreserve is gevormd.

Algemene reserve
De algemene reserve dient als buffer om in jaren, waarin een sluitende begroting niet mogelijk is, te kunnen bijspringen. Daarnaast worden batige, dan wel nadelige rekeningsaldi en saldi van financiële rapportages aan deze reserve toegevoegd c.q. erop in mindering gebracht. Vanzelfsprekend dient het aanwenden van de algemene reserve voor het opvangen van nadelige exploitatiesaldi tot een minimum te worden beperkt. De reserve kent geen specifieke bestemming.

Daarnaast biedt de algemene reserve de gemeente een zekere weerstand tegen onverwachte incidentele tegenvallers en er kan een relatie worden gelegd met de in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing bij de begroting en jaarrekening genoemde risico's. In deze paragraaf worden de risico's opgesomd, waarvoor geen voorzieningen zijn gevormd. Aparte spelregel binnen deze reserve is, dat het college de bevoegdheid heeft besluiten over personele knelpunten ten laste van de algemene reserve achteraf te verantwoorden via financiële rapportages en jaarrekeningen.
De minimumgrens van de algemene reserve is gesteld op € 4 miljoen. Het resterende deel van de algemene reserve is in principe vrij aanwendbaar. Aandachtspunt hierbij is dat binnen de reserve bijna € 1,7 miljoen is geoormerkt voor het coronaherstelfonds.

In 2022 zijn de volgende toevoegingen en onttrekkingen aan de algemene reserve gedaan:

Reserve uitvoering Strategische Visie
Bij de vaststelling van de begroting 2012-2015 heeft de raad besloten binnen de algemene reserve een bedrag van € 12 miljoen te oormerken voor de uitvoering van de Strategische visie. Het geoormerkte bedrag stelt ons in staat (tot 2040) te investeren in projecten en activiteiten die bijdragen aan het behalen van de doelen en die niet met ‘regulier’ geld (volledig) bekostigd kunnen worden. De reserve wordt de komende jaren gevoed met de jaarlijks eventueel resterende middelen voor de uitvoering van de masterplannen voor stads- en dorpsvisies. Voor de bepaling van het weerstandsvermogen van de gemeente wordt het saldo van deze reserve als vrije reserve ingezet ter dekking van de bekend zijnde risico’s.

In 2022 zijn de volgende toevoegingen en onttrekkingen aan de reserve uitvoering Strategische visie gedaan:

Algemene reserve Zuidhoek
De reserve is in het verleden gevormd door een bijdrage van de gemeente. Deze reserve is een onderdeel van de weerstandscapaciteit van de Zuidhoek en dient ter egalisatie van toekomstige exploitatieresultaten van de Zuidhoek.
In 2022 werd het rekeningresultaat 2021 van de Zuidhoek toegevoegd. Er vonden geen onttrekkingen plaats.

Algemene reserve ontwikkelingsbedrijf
Zie voor een nadere toelichting op het verloop van deze reserve de paragraaf grondbeleid. Voor de toelichting op de verschillen tussen begroot en werkelijk in 2022 verwijzen we u naar de toelichting op de algemene dekkingsmiddelen.

Reserve bovenwijkse voorzieningen
Zie voor een nadere toelichting op het verloop van deze reserve de paragraaf grondbeleid.

Egalisatiereserve algemene uitkering
De egalisatiereserve algemene uitkering wordt ingezet om mutaties vanuit gemeentefondscirculaires op te vangen.
In 2022 voegden wij € 609.000 toe aan deze reserve vanuit de septembercirculaire 2018 (€ 159.000) en de meicirculaire 2020 (€ 450.000). Er vonden in 2022 geen onttrekkingen plaats.

Reserve dekking afschrijvingslasten
Het doel van deze reserve is het dekken van de afschrijvingslasten van diverse investeringen.
Volgens het Besluit Begroting en Verantwoording Gemeenten (BBV) zijn gemeenten verplicht om investeringen met een maatschappelijk nut te activeren en af te schrijven. Voorheen mochten deze in één keer ten laste van reserves worden gebracht. Om te voorkomen dat deze verplichting extra structurele lasten met zich meebrengt is deze reserve geëffectueerd.

In 2022 vond er een toevoeging van € 320.000 plaats ter dekking van de afschrijvingslasten van de investeringen Reconstructie infrastructuur De Lanen en Inrichting Grevelingenhout - Hageweg Bruinisse.
Voor een specificatie van de verminderingen verwijzen we u naar het overzicht structurele mutaties reserves.

Bestemmingsreserve Regiovisie
Gedurende de looptijd van de Regiovisie lopen conform de voorschriften van het BBV de exploitatie voor- en nadelen via de bestemmingsreserve Regiovisie. Voor de Regiovisie Schouwen-West is een prognose opgesteld tot en met 2023. In deze periode wordt gewerkt aan de uitvoering van diverse projecten binnen het gebiedsgerichte programma Regiovisie Schouwen-West. Zie ook de paragraaf grondbeleid.

Reserve precariobelasting kabels en leidingen
Op 17 december 2015 besloot u met ingang van 2016 precariobelasting te gaan heffen op kabels en leidingen. Daarbij besloot u de opbrengst te reserveren. De reden was dat wij verwachtten dat de belastingplichtigen in bezwaar en beroep zouden gaan tegen de aanslagen en het daarom onzeker is of wij de opbrengst daadwerkelijk zouden realiseren. Bij een positief resultaat zouden de aanslagen onherroepelijk worden en konden wij u een voorstel voorleggen om de opbrengst terug te geven aan inwoners en bedrijven om hen te compenseren voor de toeslagen die de belastingplichtigen hen in rekening brengen.
Bij de jaarrekening 2017 informeerden wij u dat er inderdaad bezwaar/beroep loopt tegen de aanslagen, waarbij vanuit de gemeente Hulst een proefprocedure loopt. Het is daarom onzeker of wij de opbrengst daadwerkelijk realiseren. Vanwege deze onzekerheid besloot u bij het vaststellen van de jaarrekening 2017 tot het instellen van een risicovoorziening en de betwiste bedragen daaraan te doteren vanuit deze reserve. Vanwege het afschaffen van de precariobelasting op kabels en leidingen per 2022 vinden er geen dotaties meer plaats vanuit gegenereerde opbrengsten.

Jaarlijks maken we een risico-inschatting. Daaruit blijkt dat, gelet op de meest recente uitspraken op het gebied van precariobelasting - die in het voordeel van de gemeenten zijn uitgevallen - de kans groter is geworden dat de belastingaanslagen die de afgelopen jaren zijn opgelegd juridisch stand kunnen houden. Op 14 december 2021 verklaarde de rechtbank te Middelburg het beroep van de gemeente Hulst op formele gronden ongegrond. Inhoudelijk zijn de nadere gronden niet aan de orde gekomen, omdat een formeel punt dit blokkeerde. De gemeente Hulst heeft hoger beroep ingesteld. Hierbij moet eerst het formele punt worden gepasseerd door het hof. Pas vanaf dat moment volgt de nadere behandeling ten aanzien van de inhoudelijke gronden. Op grond hiervan en eventueel een cassatiezaak bij de Hoge Raad ontstaat niet eerder dan medio 2023 meer juridische duidelijkheid.

Reserve woonwagenlocaties
Deze reserve vindt zijn oorsprong in een ontvangen afkoopsom voor de overname van de omliggende gronden op de woonwagenlocaties te Bruinisse en Zierikzee van het opgeheven Woonwagenschap Noord- en Midden-Zeeland. De afkoopsom is bedoeld voor onder andere het inrichten, saneren en onderhouden van de openbare ruimte van de terreinen.

In 2022 vonden geen onttrekkingen en toevoegingen aan deze reserve plaats.

Bestemmingsreserve transitiefonds
Doel van deze reserve is het reserveren van middelen voor toekomstige incourante woningen en/of benodigde aanpassingen aan de bestaande woningvoorraad om te voldoen aan de gewenste kwaliteit, waardoor het aanbod aansluit bij de vraag.
Per toevoeging van een wooneenheid aan de woningvoorraad is een bedrag aan het transitiefonds voorzien van € 13.500. Er gelden voor het bepalen van de hoogte van de bijdrage geen (wettelijke) normen. De bijdrage per woning aan het transitiefonds is gebaseerd op de gemiddelde toekomstige sloopkosten van de woning (€ 8.500) en de herinrichtingskosten van het perceel (€ 5.000).
Toevoegingen aan het fonds vinden plaats door bijdrages van derden of eigen middelen (bij vrijstelling). Het transitiefonds wordt aangesproken op het moment dat de woningmarkt een daling laat zien en wij volgens afspraak met de provincie woningen dienen te onttrekken of dat er incourante woningen in de woningvoorraad aanwezig zijn. Via separate voorstellen wordt hiervoor besluitvorming gevraagd. Op dit moment zijn er nog geen specifieke sloopopgaven.

Deze bestemmingsreserve is in 2022 gevormd. Het startkapitaal van € 1.000.000 hebben we overgeheveld vanuit de reserve uitvoering Strategische visie. Daarnaast waren er bijdrages in de algemene reserve gestort, die zijn overgeheveld naar het transitiefonds. Voor de realisatie van het opleggen van transitievergoedingen en de daarmee samenhangende storting in de bestemmingsreserve verwijzen we u naar de toelichting op sub-programma 2.2 Wonen naar wens.

Bestemmingsreserve investeringssubsidies Zuidhoek
Het doel van deze reserve is het dekken van de afschrijvingslasten van diverse investeringen. De reserve moet de omvang hebben om de toekomstige afschrijvingslasten van de betreffende investeringen te kunnen dekken. In 2022 is € 101.000 onttrokken uit de reserve. 

Calamiteitenreserve Zuidhoek
Deze reserve wordt gebruikt bij het wegvallen van opdrachtgevers en/of langere implementatiekosten opdrachtgevers. Ook wordt deze reserve aangewend bij onvoorziene uitgaven, die gepaard kunnen gaan met de transformatie van de producten marktcombinatie (PMC’s). Deze kosten dienen te voldoen aan de drie O’s (onvoorzienbaar, onontkoombaar en onvermijdbaar). In 2022 vonden geen onttrekkingen en toevoegingen aan deze reserve plaats.

Bestemmingsreserve arbeidsgerelateerde kosten Zuidhoek
Deze reserve is bedoeld voor reserveringen voor arbeidsgerelateerde kosten, waarvan de betalingen in een ander jaar plaatsvinden. De reserve wordt o.a. gebruikt voor reservering van verplichtingen voor vakantiedagen. In 2022 vonden geen onttrekkingen en toevoegingen aan deze reserve plaats.

Bestemmingsreserve boventallige arbeidsplaatsen Zuidhoek
Deze reserve wordt ingezet voor verlies aan inkomsten voor boventallige arbeidsplaatsen. De boventallige formatie levert geen Netto Toegevoegde Waarde (NTW) op, terwijl deze NTW wel is mee gecalculeerd in de financiële opzet vanuit Berenschot. Inzet is noodzakelijk ter ondersteuning van de klantmanagers werk en de werkgeversdienstverlening. In 2022 vonden geen onttrekkingen en toevoegingen aan deze reserve plaats.

Rekeningresultaat
Jaarlijks wordt het uit de jaarrekening blijkende resultaat afzonderlijk op de balans opgenomen. Bij de vaststelling van de jaarstukken geeft de gemeenteraad hieraan een bestemming. De saldi betreffen de resultaten van 2022.

Voorziening onderhoud gemeentelijke gebouwen en gebouwen reiniging
Deze voorziening heeft tot doel fluctuaties in het onderhoud van gemeentelijke gebouwen op te vangen. In 2003 werd het gebouwenbeheerplan operationeel. Dit plan is vastgelegd in het pakket Topdesk en voorziet in een onderhoudsplan voor nagenoeg alle gemeentelijke gebouwen. In 2019 vond er een actualisering van de meerjarenprognose plaats. Deze heeft een doorlooptijd tot 2028.

Aan de voorziening voegen we jaarlijks een bedrag toe vanuit de exploitatie om het onderhoud uit te voeren.
In 2022 betaalden we de onderhoudskosten van o.a. het gemeentehuis en molens uit de voorziening. Zie voor een nadere toelichting de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen.

Voorziening onderhoud Zuidhoek
Deze voorziening heeft tot doel fluctuaties in het groot onderhoud van het gebouw, waarin de Zuidhoek is gevestigd, op te vangen.
Aan de voorziening voegen we jaarlijks een bedrag toe vanuit de exploitatie van de Zuidhoek van € 20.000.
In 2022 onttrokken we € 59.000 aan de voorziening.

Voorziening baggerbeheersplan
De voorziening heeft als doel om de gemeentelijke havens op de gewenste diepte te houden en fluctuaties in de kosten van de uitvoering van het baggerbeheersplan op te vangen. Het baggerbeheersplan is in 2019 geactualiseerd en heeft een looptijd tot en met 2029.
Aan de voorziening voegden wij in 2022 € 596.000 toe. In totaal is er voor € 150.315 aan kosten gemaakt. Zie voor een verdere toelichting op deze voorziening de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen.

Voorziening speelruimte
Deze voorziening is ingesteld voor het egaliseren van de jaarlijkse lasten voor het onderhoud van de openbare speeltoestellen. Een onderhoudsplanning hiervoor is opgenomen in het speelruimtebeleid.
Aan de voorziening voegen we jaarlijks een bedrag toe vanuit de exploitatie van € 102.000. In 2022 zijn er kosten gemaakt voor onderhoud van diverse speeltoestellen.

Voorziening riool groot onderhoud
Deze voorziening is ingesteld voor het egaliseren van de jaarlijkse lasten voor het onderhoud van de gemeentelijke riolering. Een onderhoudsplanning hiervoor is opgenomen in het verbreed gemeentelijk rioleringsplan (vGRP).
De toevoeging van € 491.000 is gebaseerd op het vGRP. Zie voor een nadere toelichting de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen.

Voorziening ruimen begraafplaatsen
In de raad van maart 2016 is het Handboek 'Begraafplaatsen gemeente Schouwen-Duiveland’ vastgesteld met een bijbehorend uitvoeringsprogramma. Dit handboek dient als kader voor de uitvoering van de Wet op de lijkbezorging en de exploitatie van onze begraafplaatsen. Met dit handboek is een actief ruimingsbeleid vastgesteld voor de komende tien jaar. Voor dit actief ruimingsbeleid is de voorziening ingesteld.
De voorziening wordt gevoed door een jaarlijkse toevoeging van € 52.000. In 2022 vonden geen onttrekkingen plaats.

Voorziening pensioen voormalige wethouders
Het pensioen voor wethouders is geregeld in de Algemene pensioenwet politieke ambtsdragers (Appa). De Appa-pensioenpremie houden wij op het salaris van de wethouders in. Deze storten wij vervolgens in de voorziening pensioen voormalige wethouders. De voorziening heeft als doel om toekomstige pensioenuitkeringen van alle huidige en voormalige wethouders te kunnen voldoen.

Aan de hand van actuariële waarde berekeningen blijkt dat de voorziening per 31 december 2022 een bedrag dient te bevatten van € 2.569.000. Waar voor 2022 een vrijval van € 517.000 was geraamd, is werkelijk een bedrag van € 416.000 vrijgevallen om de voorziening op het gewenste niveau te houden. De vrijval is lager ondanks een verdere stijging van de rekenrente (van 1,805% per 30 juni 2022 naar 2,472% per 31 december 2022). Het effect vanuit de maatregel tot verhoging van de ABP-pensioenen met ingang van 1 januari 2023 met 11,96% heeft namelijk een grotere invloed op de hoogte van de toekomstige pensioenverplichtingen. 

De toevoegingen betreffen de rentebijschrijving ad € 74.000 aan de hand van de rekenrente 2022 en de ingehouden pensioenpremies van wethouders ad € 31.000.
De onttrekking betreft de pensioenuitkeringen aan voormalige wethouders.

Voorziening achterstallig onderhoud objecten openbare ruimte
Conform de regels van het BBV zijn we verplicht bij achterstallig onderhoud een voorziening te vormen. Dit doet zich voor bij de objecten in de openbare ruimte, de onderdelen bruggen, trappen en fonteinen. Voor een nadere toelichting op de extra dotatie verwijzen we u naar sub-programma 2.2 Wonen naar wens.

Voorziening achterstallig onderhoud wegen
 Conform de regels van het BBV zijn we verplicht bij achterstallig onderhoud een voorziening te vormen. Dit doet zich voor bij het onderhoud wegen. Voor een nadere toelichting op deze dotatie verwijzen we u naar sub-programma 2.2 Wonen naar wens.

Voorziening risico precariobelasting kabels en leidingen
Zie voor een nadere toelichting de reserve kabels en leidingen. In 2022 vonden geen mutaties plaats op de voorziening.  

Voorziening verlof(sparen)
Met de invoering van de cao-gemeenten 2021-2022 kunnen medewerkers vanaf 1 januari 2022 bovenwettelijke vakantie-uren sparen. Met dit 'verlofsparen' kunnen medewerkers passend bij hun levensfase hun bovenwettelijke vakantie-uren inzetten op een manier die aansluit bij hun persoonlijke levens-en carrièreplanning en het gemeentelijke vitaliteitsbeeld. Deze vakantie-uren verjaren niet. 
Voor de bovenwettelijke vakantie-uren moet een voorziening worden opgenomen, omdat hier sprake is van vakantie-uren die in de tijd, naar verwachting, niet van gelijke omvang zullen zijn wat betreft toevoegingen en opnamen van verlof. In de opbouwjaren zal naar verwachting vooral sprake zijn van toevoegingen en groei van de omvang van het spaarsaldo. 

Voorziening vuilverwerking
Het beleid van de gemeente is dat de tarieven voor afvalverwijdering 100% kostendekkend in de begroting worden opgenomen. Het ene jaar is dat iets meer dan 100% en het andere jaar minder. Om de tarieven, behoudens indexering, niet ieder jaar aan te hoeven passen wordt het saldo van de exploitatie vuilverwerking met deze voorziening verrekend.
In 2022 vond er een toevoeging aan de voorziening plaats van € 166.000.  Voor een nadere toelichting op het budgettair resultaat van de exploitatie van de Reiniging verwijzen we u naar sub-programma 2.2 Wonen naar wens.

Voorziening gemeentelijk rioleringsplan (GRP)
De gemeente Schouwen-Duiveland werkt 100% kostendekkend binnen de rioolexploitatie. Dat wil zeggen dat de rioolheffingen alle kosten in de rioleringsexploitatie dekken. Het ene jaar is dat iets meer dan 100% en het andere jaar minder. Om de tarieven, behoudens indexering, niet ieder jaar aan te hoeven passen, wordt het saldo van de exploitatie van de riolering met deze voorziening verrekend. Het is dus een egalisatievoorziening voor de uitvoering van het gemeentelijk rioleringsplan (GRP).
In 2022 vond er een toevoeging van € 338.000 aan de voorziening plaats.  Voor een nadere toelichting op het budgettair resultaat van de exploitatie van de riolering verwijzen we u naar sub-programma 2.2 Wonen naar wens.

Voorziening ruimtelijke ontwikkelingen
De gemeente doet investeringen in een algemene verbetering van de woon-, leef-, werk- en recreatieve kwaliteiten. Deze investeringen hebben een positieve uitwerking op de waarde van bestaand en op de marktwaarde van nieuw te realiseren onroerend goed. Wij vinden het daarom gerechtvaardigd om bij het aangaan van een anterieure overeenkomst betreffende grondexploitatie een bijdrage te vragen voor deze gemeentelijke investeringen. De bijdragen worden gestort in deze voorziening om zo de investering te koppelen aan ontvangen bijdragen (de ontvangen bijdragen van derden hebben een specifiek bestedingsdoel). De voorziening is groot € 13.000 per 31-12-2022.

In 2022 is er € 2.000 onttrokken aan deze voorziening.

Voorziening riool vervangingsinvesteringen
Het doel van de voorziening is om uitvoeringskredieten met betrekking tot vervanging van het riool te dekken.

De toevoeging van € 3.119.000 is gebaseerd op het verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (vGRP).
Op de voorziening zijn de vervangingsinvesteringen van de riolering in mindering gebracht. Zie voor een nadere toelichting de financiële toelichting op de sub-programma’s.

Vaste schulden langer dan één jaar
Voor een toelichting op onderstaande cijfers wordt verwezen naar de paragraaf financiering.

Aan natuurlijke en rechtspersonen verstrekte borgstellingen of garantstellingen
De borgstellingen kunnen als volgt worden gespecificeerd:

De garantstellingen kunnen als volgt worden gespecificeerd:

Inkoopverplichtingen
De gemeente is voor een aantal toekomstige jaren verbonden aan verschillende, niet uit de balans blijkende financiële verplichtingen. Om hier een beeld van te geven zijn in onderstaande tabel de 10 grootste contracten weergegeven. 

Deze kostenramingen zijn exclusief jaarlijkse contractuele indexeringen. Uiteraard zijn deze kostenramingen al opgenomen in de meerjarenbegroting van de gemeente. 

DE JAARLIJKS TERUGKERENDE ARBEIDSKOSTEN GERELATEERDE VERPLICHTINGEN VAN VERGELIJKBAAR VOLUME
Onder arbeidskosten gerelateerde verplichtingen worden verstaan de aanspraken op toekomstige uitkeringen door huidig dan wel voormalig personeel. Feitelijk heeft de gemeente een schuld aan hen. Het BBV staat niet toe dat voorzieningen worden getroffen voor de arbeidskosten gerelateerde verplichtingen, zoals vakantiegeld, wachtgeld en wachtgeldpremies, omdat de lasten ieder jaar globaal gelijk zijn. Daarom worden de werkelijke lasten van arbeidskosten gerelateerde verplichtingen in de exploitatie meegenomen.

Bij jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen waarvan de bedragen fluctueren, zoals pensioenen en wachtgeldverplichtingen voor wethouders, is het wel verplicht gesteld om een voorziening te vormen.

In onderstaand overzicht staan de investeringskredieten vermeld, waarbij sprake is van een overschrijding van het totaal beschikbaar gestelde kredietbedrag. Via het raadsvoorstel "Autorisatie aanvullende investeringskredieten voor de jaarrekening 2022" stemde de gemeenteraad op 23 maart 2023 in met de overschrijding op deze kredieten. In de bijlage bij het raadsvoorstel zijn overschrijdingen boven de € 10.000 nader toegelicht.