Onderstaand overzicht laat de actuele budgettaire ruimte zien na vaststelling door uw raad van de programmabegroting 2022-2025, inclusief aangenomen amendementen, en de verwerking van de door uw raad tot en met 27 april 2022 vastgestelde begrotingswijzigingen vanuit de raadsvoorstellen. Ook het structurele saldo van de 1e financiële rapportage 2022, die uw raad behandelt in de raad van 24 juni 2022, is in het overzicht opgenomen. Tevens is de jaarschijf 2026 toegevoegd (x € 1.000):
| Onderwerp | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
| Budgettaire ruimte Programmabegroting 2022-2025 | 0 | 277 | 1.778 | 1.686 |
| Raadsbesluiten tot en met 29 april 2022 | 102 | 27 | -14 | 135 |
| Financiële rapportage 2022-1 | -132 | -111 | -96 | -79 |
| Budgettaire ruimte | -30 | 193 | 1.666 | 1.742 |
In maart jl. stuurde het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties gemeenten de maartbrief over het gemeentefonds (zie bijlage D). Hierin maakte zij kenbaar wat de financiële gevolgen van het coalitieakkoord van het kabinet zijn voor het gemeentefonds. Deze gevolgen las u terug in de paragraaf Ontwikkelingen die van invloed kunnen zijn op de budgettaire ruimte.
In de meicirculaire 2022 maakt het ministerie definitief bekend wat de gevolgen voor onze algemene uitkering zijn naar aanleiding van de herverdeling van het gemeentefonds. In de budgettaire ruimte van de programmabegroting 2022-2025 is de raming van dit herverdeeleffect op nihil gezet. In de hier bovenstaande budgettaire ruimte is derhalve hier nog geen rekening mee gehouden. Zoals u in de paragraaf Ontwikkelingen die van invloed kunnen zijn op de budgettaire ruimte kon lezen, is in de maartbrief het groeipad van de herverdeling beperkt tot 3 jaar en het maximale verdeeleffect vastgesteld op € 37,50: het eerste jaar € 7,50, het tweede jaar € 22,50, het derde jaar € 37,50 per inwoner.
Voor de keuze die het kabinet maakt over het wel of niet instant houden van de opschalingskorting vanaf 2026 en voor de uitkomst van de herverdeling van het gemeentefonds voor onze gemeente is een aantal scenario’s te bedenken voor de ontwikkeling van budgettaire ruimte. Hierbij is scenario 1 het worstcase scenario en scenario 4 het bestcase scenario:
| Scenario 1 | Scenario 2 | Scenario 3 | Scenario 4 | |
| Opschalingskorting vanaf 2026 | Blijft vanaf 2026 100% ingeboekt | Blijft vanaf 2026 100% ingeboekt | Terugdraaien 2e tranche van € 675 miljoen | Terugdraaien 1e en 2e tranche van € 975 miljoen |
| Herijking gemeentefonds | 50% maximaal voordeel | 100% maximaal voordeel | 100% maximaal voordeel | 100% maximaal voordeel |
Vanuit de reeds beschikbare budgettaire ruimte geven deze scenario’s het volgende beeld:
| Scenario 1: (x € 1.000) | ||||
| 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | |
| Budgettaire ruimte | -30 | 193 | 1.666 | 1.742 |
| Regeerakkoord: | ||||
| - Extra accres | 1.250 | 2.500 | 2.850 | 1.100 |
| - Incidenteel terugdraaien opschalingskorting | 750 | 1.000 | 1.275 | |
| Scenario’s: | ||||
| Opschalingskorting blijft vanaf 2026 volledig ingeboekt* | ||||
| Herverdeling gemeentefonds 50% van maximaal voordeel | 125 | 383 | 638 | 638 |
| Inflatie/energieprijzen/rente | -pm | -pm | -pm | -pm |
| Budgettaire ruimte scenario 1 | 2.095 | 4.076 | 6.429 | 3.480 |
| * In onze begroting is de totale tranche van € 975 miljoen al ingeboekt in 2026 | ||||
| Scenario 2: (x € 1.000) | ||||
| 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | |
| Budgettaire ruimte | -30 | 193 | 1.666 | 1.742 |
| Regeerakkoord: | ||||
| - Extra accres | 1.250 | 2.500 | 2.850 | 1.100 |
| - Incidenteel terugdraaien opschalingskorting | 750 | 1.000 | 1.275 | |
| Scenario’s: | ||||
| Opschalingskorting blijft vanaf 2026 volledig ingeboekt* | ||||
| Herverdeling gemeentefonds 100% van maximaal voordeel | 250 | 765 | 1.275 | 1.275 |
| Inflatie/energieprijzen/rente | -pm | -pm | -pm | -pm |
| Budgettaire ruimte scenario 2 | 2.220 | 4.458 | 7.066 | 4.117 |
| * In onze begroting is de totale tranche van € 975 miljoen al ingeboekt in 2026 | ||||
| Scenario 3: (x € 1.000) | ||||
| 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | |
| Budgettaire ruimte | -30 | 193 | 1.666 | 1.742 |
| Regeerakkoord: | ||||
| - Extra accres | 1.250 | 2.500 | 2.850 | 1.100 |
| - Incidenteel terugdraaien opschalingskorting | 750 | 1.000 | 1.275 | |
| Scenario’s: | ||||
| Terugdraaien 2e tranche opschalingskorting vanaf 2026* | 1.275 | |||
| Herverdeling gemeentefonds 100% van maximaal voordeel | 250 | 765 | 1.275 | 1.275 |
| Inflatie/energieprijzen/rente | -pm | -pm | -pm | -pm |
| Budgettaire ruimte scenario 3 | 2.220 | 4.458 | 7.066 | 5.392 |
| * In onze begroting is de totale tranche van € 975 miljoen al ingeboekt in 2026 | ||||
| Scenario 4: (x € 1.000) | ||||
| 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | |
| Budgettaire ruimte | -30 | 193 | 1.666 | 1.742 |
| Regeerakkoord: | ||||
| - Extra accres | 1.250 | 2.500 | 2.850 | 1.100 |
| - Incidenteel terugdraaien opschalingskorting | 750 | 1.000 | 1.275 | |
| Scenario’s: | ||||
| Terugdraaien1e en 2e tranche opschalingskorting vanaf 2026* | 1.840 | |||
| Herverdeling gemeentefonds 100% van maximaal voordeel | 250 | 765 | 1.275 | 1.275 |
| Inflatie/energieprijzen/rente | -pm | -pm | -pm | -pm |
| Budgettaire ruimte scenario 4 | 2.220 | 4.458 | 7.066 | 5.957 |
| * In onze begroting is de totale tranche van € 975 miljoen al ingeboekt in 2026 |
Samengevat de mogelijke budgettaire ruimte per scenario:
| Samengevat de budgettaire ruimte per scenario: | ||||
| 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | |
| Scenario 1 | 2.095 | 4.076 | 6.429 | 3.480 |
| Scenario 2 | 2.220 | 4.458 | 7.066 | 4.117 |
| Scenario 3 | 2.220 | 4.458 | 7.066 | 5.392 |
| Scenario 4 | 2.220 | 4.458 | 7.066 | 5.957 |
Uit bovenstaande scenario’s blijkt dat, afhankelijk van de keuze die het kabinet maakt over de opschalingskorting en de uitkomst van de herverdeling gemeentefonds, onze budgettaire ruimte vanaf 2026 enorm kan veranderen. Wat hierin nog niet is doorgerekend, zijn de financiële gevolgen van de gestegen inflatie, brandstofkosten, energie en de stijging van de rente. Daar staat tegenover dat nog niet bekend is wat het Rijk hiervan compenseert. Voor een duurzaam inzicht in onze budgettaire ruimte is het wenselijk dat het Rijk dit kenbaar maakt in de meicirculaire 2022.
Uitgaande van het slechtste scenario (scenario 1) is er vanaf 2026 een beschikbare structurele budgettaire ruimte van € 3,5 miljoen om de stijging van onze lasten op te vangen. Gezien de tussentijdse uitkomst van de herverdeling van het gemeentefonds in december 2021 is echter minimaal scenario 2 waarschijnlijker. Dit omdat ons voordelige herverdeeleffect toen boven het maximale herverdeeleffect lag van € 37,50 per inwoner. Dit betekent dat een beschikbare structurele budgettaire ruimte van € 4,1 miljoen meer voor de hand ligt om de inflatie en prijsstijgingen op te vangen.