In de Kadernota 2022 ging deze paragraaf vooral over onzekerheden in de nabije toekomst door de wereldwijde coronacrisis. Inmiddels zien de omstandigheden door geopolitieke oorzaken er heel anders uit. De coronacrisis is op wereldschaal nog niet tot een einde gekomen. De Aziatische landen kennen nog een streng beleid en dat is merkbaar in productie en logistiek. Verschillende mondiale ketens van grondstoffen, productie, logistiek en afzet zijn nog niet hersteld. Met als gevolg hoge prijzen voor grondstoffen en (internationaal) transport. Tegelijkertijd waren er tekenen van economisch herstel door een aanhoudende consumentenvraag en bleef de vraag naar arbeid onveranderd groot met als gevolg krapte op de arbeidsmarkt.
De markt voor fossiele brandstoffen werd in het afgelopen jaar al iets minder stabiel maar is met de inval van Rusland in Oekraïne drastisch veranderd. Naast gevolgen voor de prijzen van gas en daarmee ook voor elektriciteit heeft dit op wereldschaal gevolgen voor de beschikbaarheid van grondstoffen voor voedsel en de productie daarvan. Het transport over water van granen en zonnebloemolie wordt door Rusland verhinderd. Dit heeft naar verwachting grote gevolgen voor andere continenten maar ook voor Europa.
Alle ontwikkelingen samen zorgen voor oplopende kostprijzen en een hoge inflatie. Met als gevolg dat huishoudens met een laag of middeninkomen de eindjes nauwelijks of niet meer aan elkaar weten te knopen. De Wereldbank, Federale Amerikaanse Bank en Europese Bank proberen met maatregelen de gevolgen te dempen. De Nederlands overheid heeft net als andere Europese overheden al maatregelen genomen om de inflatie iets in te dammen met het verlagen van de energiebelasting. Alle maatregelen tot nu toe leiden voor de Nederlandse overheid tot bezuinigingsopgaven om een sluitende meerjarenbegroting te behouden. De diepe zakken in de financiële buidel van minister Hoekstra zijn bij de in januari 2022 nieuw aangetreden minister Kaag inmiddels aanzienlijk minder diep. In de afgelopen periode zijn forse uitgaven gedaan vanwege corona, hulp aan Oekraïne, de vluchtelingenopvang en het dempen van de hoge inflatie. Dit leidt er toe dat er inmiddels ook in het kader van het Regeerakkoord door het Kabinet en Tweede Kamer keuzes moeten worden gemaakt voor een sluitende meerjarenbegroting
Er lijkt iets van stabilisatie te ontstaan op de energiemarkt die kan doorwerken naar de overige schakels in de productieketens. De ervaring leert dat eenmaal opgelopen prijzen als gevolg van hoge inflatie bij normalisatie hiervan niet snel meer dalen en in ieder geval niet meer terugkomen op het oorspronkelijke prijspeil. We zullen dus, naast lange levertijden, rekening moeten houden met blijvend hogere grondstof- en materiaalprijzen. Daarnaast met een hogere inflatie en hoger rentepeil dan dat we afgelopen jaren gewend waren. Een belangrijk element zijn de hogere energieprijzen. Hier hebben bedrijven last van en worden huishoudens direct geraakt. Een pluspunt is dat in veel nieuw af te sluiten cao's ruimte is voor behoorlijke loonsverhogingen.
De nabije toekomstige ontwikkelingen zijn zeer ongewis. We moeten vooralsnog rekening houden met onzekerheid als gevolg van de inval van Rusland in Oekraïne. Het risico bestaat dat dit een langslepend conflict wordt waar het hele Europese continent gevolgen van ondervindt. Maar mocht de oorlog snel tot een einde komen dan nog is er is sprake van sluimerend slechte verhoudingen en verstoorde diplomatieke betrekkingen die leiden tot allerlei vormen van (semi-)bedreigingen en verstoringen. Soms niet direct zichtbaar maar niet minder schadelijk zoals cyberaanvallen en andere vormen van cybercrime en manipulatie.
Deze situatie pleit voor een voor de gemeente goed doordacht bestedingsbeleid. Bijvoorbeeld door vooraf goed te kijken naar de beschikbaarheid van materialen en de mate waarin de gewenste investering wel door de markt te leveren is. Daarnaast pleit deze situatie om vooral in te zetten op no-regret investeringen. Dit zijn de investeringen om zelfvoorzienend te worden met energie door isolatie, besparing en duurzame opwek. Tot deze categorie is ook het investeren in het verbeteren van de situatie op de arbeidsmarkt te rekenen. Door maatwerk op het gebied van scholing met een goede samenwerking tussen ondernemers, onderwijs en overheid. Hetzelfde geldt voor het realiseren van een goed woon- en leefklimaat, ruimte voor productontwikkeling en innovatie en een goede, duurzame ontsluiting van voorzieningen.