Toelichting op het overzicht van baten en lasten

Inleiding

Terug naar navigatie - Inleiding

Hoe deze meerjarenbegroting is gerealiseerd, komt terug in dit onderdeel van de programmabegroting. We verklaren de ontwikkeling in de budgettaire ruimte op basis van het bestaande beleid door de toelichting op de verschillen ten opzichte van de budgettaire ruimte, zoals die bekend was bij de Kadernota programmabegroting 2024-2027. Daarnaast geven we inzicht in de grondslagen waarop de ramingen zijn gebaseerd en het effect van de incidentele baten en lasten op het structureel begrotingssaldo.

Budgettaire ruimte 2024-2027

Terug naar navigatie - Budgettaire ruimte 2024-2027

Via de Kadernota programmabegroting 2024-2027 informeerden wij u over de actuele stand van de budgettaire ruimte voor de begroting 2024-2027. Het betrof de budgettaire ruimte na vaststelling door de raad van de programmabegroting 2023-2026, inclusief aangenomen amendementen, de verwerking van de door de raad tot en met 1 mei 2023 vastgestelde begrotingswijzigingen vanuit de raadsvoorstellen en het structurele saldo van de 1e financiële rapportage 2023. Daarnaast hielden wij in de Kadernota financieel rekening met de bindende ontwikkelingen.

Tijdens het begrotingsproces berekenen wij de actuele budgettaire ruimte van het bestaande beleid. Zo indexeren we de budgetten opnieuw op basis van de vastgestelde percentages in de Kadenota en nemen we ook de consequenties vanuit de meicirculaire 2023 mee. Wat dit betekent voor de budgettaire ruimte op basis van bestaand beleid is in onderstaande tabel weergegeven.

In onderstaande tabel is de stand 'Budgettaire ruimte Kadernota 2024-2027' gecorrigeerd voor de bindende ontwikkelingen uit de Kadernota, omdat deze nog definitief door de raad moeten worden vastgesteld. Uitzondering hierop zijn de bijgestelde bijdragen aan de Veiligheidsregio Zeeland, SWVO en GGD. De raad stelde deze reeds vast via de betreffende raadsvoorstellen en zienswijzen. De overige bindende ontwikkelingen moeten nog door de raad worden vastgesteld en zijn en dus nog geen onderdeel van de baten en lasten op grond van bestaand beleid.

Budgettaire ruimte x €1.000 2024 2025 2026 2027
Budgettaire ruimte Kadernota 2024-2027 -96 194 210 942
Nog vast te stellen bindende ontwikkelingen kadernota 765 825 825 825
Amendementen kadernota -405 -405 -405 -405
Genomen raadsbesluiten tot en met juni 2023 voor zover niet meegenomen bij Kadernota -99 -108 -102 253
Meicirculaire gemeentefonds 2023 bruto 3.085 3.641 3.837 5.740
Meicirculaire al opgenomen in stand kadernota -1.695 -1.495 -1.889 -3.589
Actualiseren begroting 1.559 197 -803 -1.527
Budgettaire ruimte bestaand beleid 3.114 2.849 1.673 2.239

De voornaamste mutaties als gevolg van het actualiseren van de begroting vindt u terug in onderstaande tabel (x € 1.000). 

Actualisering begroting x €1.000 2024 2025 2026 2027
Indexering -799 -1.233 -1.822 -2.443
Inzet restant stelpost indexering (opgenomen begroting 2023) 641 591 591 591
Kostenverdelingen 499 428 430 435
Actualisering BUIG 321 221 121 31
Actualisering naheffingsaanslagen parkeren 112 112 112 112
Actualisering afschrijvingslasten 150 358 72 12
Areaaluitbreiding OZB 105 122 139 224
Actualisering energielasten 360 -490 -490 -490
Overige klein / incidenteel 170 88 44 1
Totaal actualiseren begroting 1.559 197 -803 -1.527

Toelichting op enkele mutaties:

Kostenverdelingen
Onderdeel van de begrotingswerkzaamheden is het actualiseren van de verdeling van de afdelingskosten (op basis van geraamde ureninzet) naar de subprogramma's. Als er procentueel meer kosten worden doorbelast aan budgetneutrale onderdelen van de begroting, dan levert dat een voordeel op voor de begroting. Budgetneutrale onderdelen zijn  grondexploitaties, afvalstoffenheffing en riolering. Ook (meer) doorbelastingen aan investeringen leveren een incidenteel voordeel op voor de begroting aangezien de lasten aan de exploitatie worden onttrokken, maar na realisatie middels afschrijvingslasten alsnog ten laste komen van de exploitatie.

Actualisering energielasten
In de begroting 2023 zijn, vanwege de forse prijsstijgingen in 2022 de energielasten voor de jaren 2023 en 2024 incidenteel opgehoogd met de verwachting dat de energielasten (na het conflict in Oekraine) weer zouden dalen.  De raming van de energielasten is geactualiseerd op basis van de meest actuele verwachtingen. Aangezien de daling van de energielasten eerder is ingezet dan verwacht levert dit een incidenteel voordeel op voor 2024, maar de energielasten liggen inmiddels wel op een structureel hoger niveau (dan in 2022), waardoor er een nadeel ontstaat voor de jaren vanaf 2025.

Grondslagen waarop de ramingen zijn gebaseerd

Terug naar navigatie - Grondslagen waarop de ramingen zijn gebaseerd

Toegepaste loon- en prijsstijging
Uit de volgende tabel blijkt hoe de gemeente omgaat met de loon- en prijsontwikkeling:

Toegepaste loon- en prijsstijging  2024 2025 2026 2027
Percentage loonontwikkeling begroting 5,20% 5,80% 4,80% 4,20%
Percentage prijsontwikkeling begroting 3,90% 1,60% 1,60% 1,60%

Toegepaste stijging belastingen en retributies
In deze begroting rekenen we met een trendmatige verhoging van belastingen en retributies van 4,55% in 2024, 3,70% in 2025, 3,20% in 2026 en 2,90% in 2027. 

Vervangingsinvesteringen
De actualiteit van de vervangingsinvesteringen is beoordeeld tijdens de begrotingsvoorbereiding. Uitgaven van € 10.000 en lager zijn rechtstreeks ten laste van de exploitatie gebracht. De financiële consequenties van de vervangingsinvesteringen zijn als bestaand beleid verwerkt in de programmabegroting.

Voor de benodigde vervangingsinvesteringen voor de periode 2024-2027 verwijzen wij u naar het Overzicht vervangingsinvesteringen. Ter informatie geven wij u in dit overzicht ook inzicht in de reeds lopende vervangingsinvesteringen in 2023. Via het vaststellen van de programmabegroting stelt u de investeringsbudgetten voor 2024 tot en met 2027 beschikbaar. 

Financiering
De gemeente past het systeem van totaalfinanciering toe. Dit houdt in dat in principe niet voor iedere investering afzonderlijk een geldlening wordt afgesloten, maar dat de investering meeloopt in het totaal van de inkomende en uitgaande geldstromen van de gemeente. Dit wordt bewaakt via een liquiditeitenplanning. Zie ook de paragraaf Financiering.

Inzicht in de structurele onttrekkingen aan reserves
Uit de reserve dekking afschrijvingslasten worden de afschrijvingslasten van een deel van onze investeringen gedekt. In het Overzicht structurele mutaties reserves is opgenomen welke afschrijvingslasten voor welke investeringen dit betreft.

Inzicht in incidentele baten en lasten
Voor het inzicht in de incidentele baten en lasten verwijzen wij u naar het Overzicht incidentele baten en lasten.  De incidentele baten en lasten beïnvloeden het structureel begrotingssaldo. Incidentele lasten beïnvloeden het structureel begrotingssaldo positief en incidentele baten beïnvloeden het structureel begrotingssaldo negatief. Met het opnemen van alleen een (verplicht) cijfermatig overzicht van incidentele baten en lasten ontstaat nog niet automatisch het inzicht of er sprake is van een structureel begrotings- of jaarrekeningsaldo. Het betrekken van de totalen uit het overzicht van incidentele baten en lasten bij het begrotingssaldo geeft inzicht in het structureel begrotingssaldo (x 1.000):

2024 2025 2026 2027
Saldo van baten en lasten 3.114 2.849 1.673 2.239
Toevoegingen en onttrekkingen aan reserves -1.147 2.820 -434 -707
Saldo baten en lasten minus reservemutaties 1.967 5.669 1.239 1.532
Waarvan incidentele baten en lasten (saldo) 5.101 4.228 903 1.166
Structureel begrotingssaldo 7.068 9.897 2.142 2.698

Het teruglopen van het structurele begrotingssaldo in 2026 wordt veroorzaakt door de lagere uitkering uit het gemeentefonds.

De jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume
Onder arbeidsrechtelijke verplichtingen worden verstaan de aanspraken op toekomstige uitkeringen door huidig en/of voormalig personeel. Feitelijk heeft de gemeente Schouwen-Duiveland een schuld aan hen. In het BBV is het niet verplicht gesteld voorzieningen te treffen voor de arbeidskosten gerelateerde verplichtingen, zoals vakantiegeld, wachtgeld en wachtgeldpremies, omdat de lasten ieder jaar globaal gelijk zijn. Daarom worden de werkelijke lasten van arbeidskosten gerelateerde verplichtingen in de begroting/jaarrekening meegenomen.

Bij jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen waarvan de bedragen fluctueren, zoals het sparen van bovenwettelijk verlof en pensioenen voor wethouders, is het wel verplicht gesteld om een voorziening te vormen.

Provinciaal toezicht
Jaarlijks geeft de provincie Zeeland als toezichthouder aan welke financiële uitgangspunten gemeenten mogen hanteren bij het opstellen van de begroting. Bij de besluitvorming over de Kadernota programmabegroting 2024-2027 heeft de raad deze uitgangspunten betrokken.

Aanvullend beoordeelt de provincie de begroting met toepassing van het Gemeenschappelijk Financieel Toezichtkader 2020 Gemeenten. Dit betekent dat de besluiten ook worden getoetst aan de begrippen structureel en reëel financieel evenwicht, waarbij de begroting en meerjarenraming leidend zijn voor het eindoordeel van de provincie. Onze programmabegroting 2024-2027 voldoet hieraan, waardoor wij verwachten dat onze gemeente onder repressief toezicht blijft vallen.

Taakstellingen

Terug naar navigatie - Taakstellingen

In de begroting hebben we enkele taakstellingen opgenomen (x € 1.000):

2024 2025 2026 2027
Maatregelen Hervormingsagenda Jeugd 548 306 785 831
Besparing kosten jeugdhulp 0 800 800 800
Zuidhoek 302 332 311 311
Totaal taakstellingen 850 1.438 1.896 1.942

Taakstelling Hervormingsagenda Jeugd
Wij hanteren als uitgangspunt dat de meerjarige afname van de compensatiemiddelen jeugdhulp een evenredige afname van de lasten jeugdhulp met zich meebrengt. Deze afname van de kosten jeugdhulp is als taakstelling in de begroting opgenomen. Op advies van onze extern specialist gemeentefonds is in deze begroting de meerjarige taakstelling bijgesteld ten opzichte van de initiële cijfers die afkomstig zijn uit uw besluit rond de decembercirculaire 2021.  De nieuwe berekening was nodig vanwege de nieuwe verdeling van het gemeentefonds en de actualisering van diverse maatstaven.

Taakstelling besparing kosten jeugdhulp
Op basis van de aanvullende begrotingscirculaire 2024 van de Provincie Zeeland mogen gemeenten in hun begroting rekening houden met een besparing van €500 miljoen in 2025, € 500 miljoen in 2026 en vanaf 2027 € 511 miljoen als gevolg van besparingen, die het Rijk uitwerkt. Het gaat om maatregelen, waardoor gemeenten minder middelen nodig hebben of waarbij alternatieve inkomsten gegenereerd worden (bijvoorbeeld door middel van de invoering van een eigen bijdrage). Ook draagt het Rijk het budgettaire risico ingeval (een deel van) deze maatregelen geen of niet tijdig doorgang vinden.

Taakstelling Zuidhoek
De in de begroting opgenomen meerjarige taakstelling van De Zuidhoek is gerelateerd aan de uitgangspunten van het transformatieplan voor De Zuidhoek, zoals in 2019 vastgesteld in de Hoofdlijnennotitie Participatiewet. De actuele reserve(s) van de Zuidhoek biedt, in combinatie met de beschikbare middelen in de begrote stelpost Participatiewet, voldoende basis om de taakstelling voor 2024 in te kunnen lossen. Inmiddels voorzien wij echter op basis van prognoses dat de meerjarige exploitatietekorten van De Zuidhoek nog (ruim) hoger kunnen oplopen bij ongewijzigd beleid. Om dit financiële risico structureel voldoende het hoofd te kunnen bieden, zullen aanvullende maatregelen moeten worden uitgewerkt. Medio 2023 zijn wij gestart met extern onderzoek naar een toekomstige optimale uitvoering van de Participatiewet en de mogelijke passende taken en positie hierin voor De Zuidhoek. Wij verwachten dat dit onderzoek ons voldoende handvatten gaat bieden om tot een nieuw en meerjarig (financieel) sluitend toekomstperspectief te komen.

Overzicht vervangingsinvesteringen 2023-2027

Terug naar navigatie - Overzicht vervangingsinvesteringen 2021 - 2025
Naam investering 2023 2024 2025 2026 2027
Vervanging vrijverval riolering 1.610.880 1.638.616 1.669.204 1.700.388 1.732.181
Vervanging riolering binnenstad 761.201 772.994 786.001 799.261 812.779
Relining vrijverval riolering 107.513 109.448 111.582 113.758 115.976
Vervanging gemalen 298.000 548.000 548.000 476.561 429.661
Vervangen 31 abri's 185.161
Vervanging parkeerapp 2025 579.000
Investeringen haven Bruinisse 811.874 122.700
Investeringen haven Zierikzee 2.088.723 559.090 104.174
Restauratie Oude Haven Zierikzee 2.381.797
Investeringen haven Brouwershaven 858.480
Hekwerk diverse scholen 2026 208.000
Investeringen sportvelden 475.472 517.800 242.000
Reguliere investeringen Zuidhoek 407.000 175.000 175.000 175.000 175.000
Vervoermiddelen groenbedrijf Zuidhoek 267.673
Vervanging ondergrondse containers 150.000 150.000 150.000 150.000
Wagenpark en materieel buitendienst 1.800.064 573.900 508.000
Optimalisering digitalisering 130.000
Warmwaterinstallatie gymnastiekzalen 164.000
GGI Veilig 134.958
Diverse investeringen lager dan €100.000 660.569 427.030 453.257 323.353 182.000

Overzicht incidentele lasten en baten

Terug naar navigatie - Overzicht incidentele baten en lasten
Sub-Programma Activiteit 2024 2025 2026 2027
Incidentele lasten:
1.1 Wijkuitvoeringsplannen i.h.k.v. de Transitievisie Warmte 104.000 104.000 104.000
Impulsregeling klimaatadaptieve maatregelen 156.000 156.000 156.000
1.2 Projecten Broedplaats Zoet Water en POP3 Samenwerken voor zoet water 924.000
Lobby zoet water 104.000
1.3 Marktverkenning stadspoorten
Uitbreiding pilot kernenmanager 80.000
Groenvoorziening op bedrijventerreinen 51.000
1.4 Subsidie sportcentrum Westerschouwen
Deltabanen 75.000
Wijkwel 87.000
2.1 Diverse projecten i.h.k.v. slimme mobiliteit 299.000 132.000
Nationaal Programma Onderwijs
Project Hospitality HUB Schouwen-Duiveland 95.000
Externe personele inzet naschoolse activiteitenprogramma BLOEI! 58.000
2.2 Bijdrage aan waterschap i.v.m. fietspad Roterijdijk 533.000
Snelheidsremmende maatregelen op erftoegangswegen binnen bebouwde kom 77.000 77.000 77.000
Biodiversiteit in het buitengebied: budget om de akkerranden duurzaam in stand te houden 50.000
Realiseren groene buitenlokalen 50.000 50.000
Energieplein Bedrijventerrein Zuid Zierikzee 104.000
Opstellen Omgevingsvisie 83.000
Onderzoek fietsnetwerk 52.000
2.3 Inrichtingskosten nieuw poppodium 258.000
Beschikbaar budget masterplannen stads- en dorpsvisies 601.000 186.000 110.000
2.4 Extra arbeidsmarkttoeleiding voor de Ondertussengroep 52.000
Gemeentelijke opvang Oekraïners in De Kabbelaar 130.000
Extra budget voor integratie vanwege hogere instroom van inburgeraars (via algemene uitkering) 64.000
Verlenging Kansrijk Wonen tot 1 juli 2024 54.000
Hogere kosten jeugd 884.000 211.000
IJslands Preventiemodel 220.000 220.000
Versterking ondersteuning wijkteams ter verbetering van de toegang van cliënten tot de gemeentelijke dienstverlening (tot en met 2027; via algemene uitkering) 64.000 66.000 74.000 74.000
3.1 Extra subsidie Watersnoodmuseum 408.000
4. Bestuursperiode 5e wethouder 105.000 105.000 53.000
Algemene dekkings-middelen Implementeren Wet open overheid (via algemene uitkering) 63.000 64.000 64.000
BTW afrekening OAS 837.000
Uitgaven in het kader van verkiezingen 84.000 84.000 149.000
Overhead Extra impuls recruitment 88.000
Ontwikkelbudget voor versterking bedrijfsvoering 150.000 150.000
Implementatie meld- en registratiesysteem toeristische verhuur 73.000 73.000
Incidenteel compenseren subsidies voor stijging inflatie in 2022/2023 105.000
Incidenteel reële raming hoge prijzen gas en elektra 908.000
Incidentele toevoegingen reserves 2.915.268 3.854.719 578.081 624.716
Totaal incidentele lasten 10.208.268 5.448.719 1.300.081 1.684.716
Incidentele baten:
1.2 Subsidies projecten Broedplaats Zoet Water en POP3 Samenwerken voor zoet water 755.000
2.1 Rijksbijdrage Nationaal Programma Onderwijs
2.2 Meeropbrengst begraafrechten door het op orde brengen van de begraafplaatsadministratie 61.000
2.4 Rijksbijdrage gemeentelijke opvang Oekraïners in De Kabbelaar 126.000
Bijdrage Transformatiefonds verlenging Kansrijk Wonen tot 1 juli 2024 54.000
3.1 Bijdrage provincie Impulsregeling klimaatadaptieve maatregelen 50.000 50.000 50.000
Algemene dekkings-middelen Algemene uitkering 823.000 1.027.000 223.000 74.000
Incidentele onttrekkingen reserves 3.238.733 143.415 123.622 444.357
Totaal incidentele baten 5.107.733 1.220.415 396.622 518.357
Per saldo 5.100.535 4.228.304 903.459 1.166.359

Overzicht structurele mutaties reserves

Terug naar navigatie - Overzicht structurele mutaties reserves
Reserve dekking afschrijvingslasten Onttrekking 2024 Onttrekking 2025 Onttrekking 2026 Onttrekking 2027
Herinrichting parkeerterrein Strandweg/OudeVuur Burgh-Haamstede 15.037 15.037 15.037 15.037
Herinrichting parkeerterrein Oude Moolweg Renesse 9.169 9.169 9.169 9.169
Herinrichting Mosselboomgaard Zierikzee 8.609 8.609 8.609 8.609
Herinrichting parkeerterrein Scheldestraat, Zierikzee 8.929 8.929 8.929 8.929
Herinrichting parkeerterrein J. van Renesseweg 6.380 6.380 6.380 6.380
Parkeerverwijzingen Zierikzee 15.252 15.252 15.252 15.252
Reconstructie Kraaijensteinweg Burgh Haamstede 11.437 11.437 11.437 11.437
Uitbreiding Hatfieldpark Zierikzee inclusief parkeersysteem 17.806 17.806 17.806 17.806
Aanleg sportcomplex Bruinisse 32.242 32.242 32.242 32.242
Flankerende maatregelen 3e fase Recreatie verdeelweg 32.110 32.110 32.110 32.110
Geluidsscherm Malta Zierikzee 12.629 12.629 12.629 12.629
Herinrichting Dreef/Molenstraat Masterplan Bruinisse 12.454 12.454 12.454 12.454
Herinrichting Kerk-Dorpsplein Masterplan Bruinisse 30.000 30.000 30.000 30.000
Herinrichting Deestraat Masterplan Bruinisse 16.000 16.000 16.000
Kunstgrasveld VV Bruse Boys 30.000 30.000 30.000
Museum Zierikzee fase 3 en 4 29.970 29.970 29.970 29.970
Opwaarderen locatie de Dreef Masterplan Renesse 7.525 7.525 7.525 7.525
Reconstructie Haringvlietstraat Zierikzee 16.787 16.787 16.787 16.787
80 extra parkeerplaatsen Noorderpolder 8.000 8.000 8.000
Reconstructie Renesse 6.800 6.800 6.800 6.800
Inrichting Grevelingenhout - Hageweg Bruinisse 6.000 6.000 6.000 6.000
Overige investeringen 42.866 42.866 42.866 42.866
Totaal 322.002 376.002 376.002 376.002