Provinciale begrotingscirculaire 2024 (begrotingstoezicht)

Gedeputeerde Staten (GS) van Zeeland hebben de wettelijke taak om financieel toezicht te houden op onze begroting. Hiervoor verstrekken zij ieder jaar een begrotingscirculaire met daarin relevante en actuele informatie over de wijze waarop zij onze begroting en meerjarenraming beoordelen. Begin april 2023 ontvingen wij de begrotingscirculaire 2024 (zie bijlage A). Ieder jaar is sprake van een aantal actuele onderwerpen waar GS bij haar beoordeling van onze begroting specifiek aandacht op vestigen. Voor de begroting 2024 – 2027 zijn de volgende onderwerpen van belang voor uw raad:

Het beleid en de financiën van gemeenten worden beïnvloed door constant veranderende maatschappelijke ontwikkelingen. In het bijzonder heeft de oorlog in Oekraïne veel impact. Het leidt tot een vluchtelingenstroom en de uitdaging voor ons als gemeente om voor voldoende opvang te zorgen. Een ontwikkeling die ook invloed heeft op de economie. Naast de oorlog speelt ook de krapte op de arbeidsmarkt mee. De provincie verzoekt duidelijk toe te lichten welke keuzes er worden gemaakt over de verwerking van deze onzekerheden in de begroting. 

Nieuwe financieringssystematiek
Eind 2021 is bij het vaststellen van het nieuwe coalitieakkoord Rutte IV “Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst” besloten na 2025 een nieuwe financieringssystematiek te ontwikkelen voor lokale overheden. Hierbij wordt de overweging betrokken om gemeenten meer ruimte te geven om eigen belastingen te heffen om daarmee een eventueel lagere algemene uitkering te compenseren. Op dit moment is er nog geen duidelijkheid over de verdere ontwikkeling van de nieuwe financieringssystematiek tussen het Rijk en gemeenten. De onzekerheid over de nieuwe financiële systematiek zorgt ervoor dat u terughoudend moet zijn met besluiten tot nieuw beleid en investeringen, aangezien deze leiden tot meerjarige structurele lasten.

Inflatie/prijsstijgingen
Naast de forse inflatie hebben we ook te maken met hogere energieprijzen. Deze ontwikkelingen hebben financiële impact op de begroting en meerjarenraming van de gemeenten. Het is van belang dat de loon- en prijsstijging aan de lastenkant van de begroting minimaal aansluiten op de gepubliceerde indexen van de circulaire die bij de berekening van de algemene uitkering wordt gehanteerd. 

Door de uitzonderlijke stijgingen van de prijzen, sinds de prijsbestelling van 2022, heeft het kabinet aangekondigd om bij de Voorjaarsnota 2023 een extra prijsbijstelling over 2022 uit te keren. Deze structurele prijsbijstelling is gebaseerd op cijfers van het Centraal Planbureau. De verdeling van de middelen over de gemeenten wordt in de meicirculaire 2023 opgenomen.

Opschalingskorting
Sinds 2015 zijn gemeenten geconfronteerd met een korting op het gemeentefonds. De opschalingskorting is opgelegd, omdat gemeenten door gedwongen opschaling kosten zouden besparen. De verplichte opschaling is niet doorgegaan, maar de bijbehorende opschalingskorting is blijven staan. De afgelopen jaren is de opschalingskorting tijdelijk geschrapt maar vanaf 2026 is deze korting wel weer in de cijfers opgenomen. Dit betekent een structurele korting van € 675 miljoen. De VNG is hierover in gesprek met het kabinet. De provincie verwacht van gemeenten dat de circulaires gevolgd worden en deze bedragen in de begroting worden opgenomen.

Sociaal domein/Jeugd
Voor het ramen van de lasten Jeugd vraagt de provincie u rekening te houden met prijsstijging door stijgen van de lonen in de zorg en een mogelijke volumestijging door onder meer de coronacrisis en meer duurdere en langere trajecten.

Openbaarheidsparagraaf Wet open overheid (Woo)
Op grond van de Openbaarheidsparagraaf moet in de begroting aandacht besteed worden aan de beleidsvoornemens over de uitvoering van deze wet. In de begroting en verantwoordingsverslag is aangegeven hoe er rekening is gehouden met de bepalingen uit de Woo. Dat geldt zowel voor de actieve als voor de passieve openbaarmakingen op grond van de Woo. De openbaarheidsparagraaf Woo moet vanaf de begroting 2024 en jaarrekening 2022 worden opgenomen via een afzonderlijke paragraaf.

Actualisering Notities
De commissie Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) werkt aan een aanpassing van de notitie grondbeleid in het kader van de Omgevingswet. De commissie heeft besloten de voorwaarden waaronder sprake is van warme gronden (gronden die worden aangeschaft ten behoeve van een actief grondbeleid), zoals beschreven in deze notitie, aan te passen.

Omgevingswet
De inwerkingtreding van de Omgevingswet is vastgesteld op 1 januari 2024. De provincie gaat ervan uit dat de gemeenten in de begroting 2024 zo goed en betrouwbaar als mogelijk in beeld brengen wat de gevolgen zijn voor de opbrengsten van leges. Dit zowel wat betreft aantallen als wat betreft de leges per vergunning. Uitgangspunt is dat de Omgevingswet budgetneutraal wordt ingevoerd in een periode van 10 jaar.

Investeringsbudgetten
Bij de beoordeling van de jaarrekeningen 2021 heeft de provincie geconstateerd dat een deel van de voor investeringsprojecten beschikbaar gestelde budgetten niet besteed zijn. De provincie vraagt dan ook nadrukkelijk de aandacht voor realistische inschattingen bij het ramen voor nieuw beleid en investeringen.