Ontwikkelingen

Beleidsmatige ontwikkelingen

Participatie: Gebundelde uitkering (BUIG)
De afgelopen jaren is het aantal uitkeringen in het kader van de Participatiewet in onze gemeente ruim afgenomen. We hebben relatief veel inwoners succesvol naar regulier werk begeleid. Mede hierdoor hebben we de afgelopen jaren ruime overschotten op het door het Rijk verstrekte BUIG-budget voor bijstandsuitkeringen gerealiseerd. Ook landelijk is het bijstandsbestand inmiddels in 2023 tot een historisch minimumniveau gedaald. De verwachting is dat het Rijk het toekomstig macrobudget BUIG hierop naar beneden bijstelt. Dit heeft dan ook zijn doorwerking in de hoogte van ons gemeentelijke budget. In de gemeentelijke begroting is in dit kader voor 2024 al rekening gehouden met een neerwaartse bijstelling van ruim 5% van het BUIG-budget. Uiteraard sluiten we tussentijds met onze financiële rapportages zo actueel mogelijk aan bij eventuele nadere budgetaanpassingen, zodat ons meerjarenperspectief op het BUIG-budget zo actueel mogelijk blijft.

Participatie: de Zuidhoek
Op basis van een onderzoeksrapport van bureau Berenschot is in 2019 een koers voor de Zuidhoek vastgesteld, als uitvoeringsorganisatie van de gemeente voor de wettelijke taken op het gebied van de Participatiewet. Het onderliggende koersrapport heeft een scope tot 2024. De eindevaluatie van de uitvoeringsmaatregelen die uit het rapport zijn voortgekomen starten in 2023. Mede op basis daarvan vindt een herijking van het toekomstperspectief plaats.

Verruimen toegang tot minimaregelingen
In de motie ‘Verruimen toegang minimaregelingen’ heeft de raad het college opgeroepen om onderzoek te doen naar de verhoging van de toegangspercentages van het Declaratiefonds, Volwassenenfonds, bijzondere bijstand en individuele inkomenstoeslag. In dit kader wordt een minima dashboard opgesteld om zo een beter inzicht te krijgen in welke gevolgen een verruiming van de toegang voor onze inwoners heeft. Mocht besloten worden om de toegang van de minimaregelingen per 2024 te verhogen naar minimaal 130% van de toepasselijke bijstandsnorm, dan heeft dit financiële consequenties en gevolgen voor de uitvoering. Hoe groot deze financiële consequenties precies zijn en wat de gevolgen voor de uitvoering zijn, is nog niet in te schatten. 

Ontwikkelingen met een bindend karakter

Kosten Module Arbeidsmarkt en Participatie (MAP)
Per 1 januari 2022 is de wet inburgering 2021 van kracht. De Module Arbeidsmarkt en Participatie (MAP) is een nieuwe en verplichte module voor inburgeraars die de B1-route (taalbeheersing) of de z-route (zelfredzaamheidsroute) volgen. De gemeente koopt de uitvoering van de MAP in bij de Zuidhoek. Van september 2022 tot september 2023 voert de Zuidhoek een pilot uit. De kosten voor deze pilot zijn € 54.600 voor inburgeraars uit de z-route en € 150 euro per module per inburgeraar die de B1-route volgt. Het uitgangspunt van de afspraken met de Zuidhoek is dat in totaal 26 volwassen statushouders zich vestigen in de gemeente. 

Hoeveel budget precies nodig is voor de uitvoering van de MAP is nu nog onbekend. Gezien de looptijd vindt evaluatie van de pilot in het vierde kwartaal van 2023 plaats. Op basis van deze evaluatie kunnen aanvullende afspraken met partijen worden gemaakt. Daarnaast is de gemeente voor de uitvoering van de MAP afhankelijk van de taakstelling en de daadwerkelijke instroom van statushouders en de beschikbaarheid van woningen. Hierover heeft de gemeente beperkte controle. 

Wel is bekend dat de taakstelling in 2023 ten opzichte van 2022 is verdubbeld van 45 naar ongeveer 85. Deze verhoogde taakstelling is waarschijnlijk ook de komende jaren te zien. Ervan uit gaande dat ook het aantal volwassen statushouders dat de MAP moet volgen verdubbelt, is ook een verdubbeling van het bedrag voor de MAP noodzakelijk. Dit betekent per kalenderjaar een bedrag van ongeveer €109.200.

Tabel bindende ontwikkelingen programma 1 Werken

Beleidsmatige ontwikkelingen

Jeugd 
Voor jeugd moeten we de komende jaren rekening houden met een stijging van de uitgaven. Hiervoor zijn verschillende factoren verantwoordelijk, zoals een verwachte stijging van ruim 10 % ontwikkelingen in de om- en afbouw Jeugdzorg Plus, de verandering in werkwijze van begroten van de inkooporganisatie Jeugdhulp Zeeland (IJZ) en de Hervormingsagenda. 

Over de Hervormingsagenda hebben het Rijk en de VNG een voorlopig financieel principeakkoord bereikt. Dit principeakkoord ligt in lijn met de uitspraak van de Commissie van Wijzen van 18 mei 2021. De eerder ingeboekte bezuiniging wordt voor 2023 tot en met 2025 bevroren. Dit geeft in 2024 en 2025 wat financiële ruimte. Maar de bezuinigingsklap is in 2026 des te groter. Daarom gebruiken we de komende twee jaar voor het ontwikkelen van een alternatief aanbod en het door ontwikkelen van de keten voor jongeren met een complexe jeugdhulp behoefte. Daarnaast werken we verder aan het vergroten van het voorliggend veld. Waarbij we doorgaan op de ingeslagen weg om lichte vormen van jeugdhulp zonder beschikking van de gemeente vorm te geven. Dit met als doel de instroom naar maatwerkvoorzieningen blijvend te verminderen waardoor de uitgaven voor jeugdhulp beheersbaar blijven. Om deze ontwikkeling mogelijk te maken, schatten wij in voor 2024 en 2025 per jaar € 300.000 nodig te hebben waarbij dekking kan plaatsvinden uit de egalisatiepost Wmo / Jeugd. De uitgaven jeugd zijn voor 2024 volgens het prognosemodel begroot op € 7.700.000. De niet geraamde stijging van € 554.000 wordt deels gedekt vanuit reguliere indexering, inclusief specifieke compensatie vanuit de algemene uitkering. Het restant wordt gedekt uit de egalisatiepost maatwerkvoorzieningen WMO/Jeugd.

Wmo: Abonnementstarief – Besluitvorming nieuw kabinet 
In het Regeerakkoord is de intentie opgenomen om het abonnementstarief voor Wmo voorzieningen op te heffen en de inkomensafhankelijke bijdrage weer in te voeren. De minister heeft echter al in kamerbrief ‘Hoofdlijnenbrief toekomst Wmo aan de Tweede Kamer laten dat dit in de wet moet worden verankerd. In het najaar van2023 heeft een Internetconsultatie plaatsgevonden van het nieuwe wetsvoorstel. Ook onze gemeente heeft hieraan meegewerkt. De verwachting is dat de inkomensafhankelijke bijdrage voor alle Wmo maatwerkvoorzieningen per 1 januari 2025 opnieuw wordt ingevoerd. Naar verwachting heeft dit geen positief effect op de begroting aangezien het kabinet heeft aangekondigd een uitname te doen van €100 miljoen uit het gemeentefonds. 

Jeugdconsulent en GZ-psycholoog (doorverwijzingen)
In de programmabegroting van 2021 heeft uw raad voor 2022 en 2023 € 109.900 beschikbaar gesteld. Dit ten behoeve van capaciteit om een besparing te realiseren op de kosten die gepaard gaan met doorverwijzingen naar jeugdhulp vanuit medische doorverwijzers (huisartsen, GGD-artsen, kinderartsen) Hiervoor is een businesscase opgemaakt. In mei 2023 vindt de evaluatie van de businesscase plaats. Bij een positieve uitkomst bekijken wij de mogelijkheid de structurele borging te dekken uit de egalisatiepost maatwerkvoorzieningen Wmo/Jeugd.

SPUK-GALA
Het Rijk heeft met een specifieke uitkering (SPUK) middelen ter beschikking gesteld van 2023 tot en met 2026. Voor onze gemeente kan per jaar ongeveer € 600.000,- aangevraagd worden. Het grootste deel van de middelen in de SPUK is bedoeld om te investeren in de doelstellingen van het landelijke Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). Voor het Integraal Zorgakkoord (IZA) en het Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) zijn wat kleinere onderdelen opgenomen. Het doel van al deze afspraken is: meer mensen langer gezond. Voor een deel vervangt de SPUK aparte subsidieregelingen vanuit het Rijk waar wij al gebruik van maakten, zoals de Brede regeling combinatiefunctionarissen en voor het lokaal sportakkoord. 

Voor 2024 tot en met 2026 wordt aan de aanvrager gevraagd een integraal plan van aanpak op te stellen. Hier werken we momenteel aan. In het najaar besluit ons college over dit plan, zodat we de aanvraag kunnen doen. Momenteel brengen we ook de financiële gevolgen in kaart: op welke onderdelen ontvangen we extra middelen en op welke onderdelen zijn extra middelen nodig? Als er extra middelen nodig zijn wordt dit meegenomen in het komende begrotingsproces.

We stemmen af met huidige partners en laten ons adviseren door de Adviesraad Sociaal Domein. We informeren uw raad per raadsbrief. De inhoud van het plan gebruiken we voor een nieuwe strategische agenda op het brede sociaal domein voor de komende vier jaar. Deze agenda leggen we u als raad ter besluitvorming voor. Op deze wijze leggen we u een integrale visie voor op het brede sociaal domein, inclusief de onderdelen die horen bij deze SPUK.

SMC Bruinisse 
De business case Stichting Multicultureel Centrum (SMC) Bruinisse wordt in 2023 verder uitgewerkt. De uitgewerkte scenario’s moeten nog bestuurlijk worden besproken. Als gekozen wordt voor de scenario’s duurzame renovatie of sloop/nieuwbouw, moet rekening worden gehouden met een investering van 1,6 miljoen euro voor renovatie en 3,4 miljoen euro voor sloop en nieuwbouw. We betrekken deze ontwikkelingen bij het opstellen van de programmabegroting 2024-2027

SMWO algemeen
Naast de extra lasten op de begroting voor borging van het jongerenwerk en het opbouwwerk, valt de financieringsvraag vanuit het SMWO in 2024 hoger uit. Dit komt door stijgende loonkosten in 2023 van naar verwachting 8% - 12% door cao-afspraken. Daarnaast is de gemeente in gesprek met SMWO om tot een gemiddeld tarief voor alle activiteiten en diensten te komen. Een en ander kan zorgen voor een stijging van de subsidieaanvraag.

Implementatie Omgevingswet
Na herhaaldelijk uitstel lijkt, na besluitvorming in de Eerste Kamer op 7 maart van dit jaar, de Omgevingswet op 1 januari 2024 te worden ingevoerd. Onze gemeente heeft zich de afgelopen jaren op de Omgevingswet voorbereid. De implementatie van de nieuwe wet brengt, zoals bekend, forse wijzigingen met zich mee. Overheden, stedenbouwkundige bureaus, ontwikkelaars, adviseurs en anderen die betrokken zijn bij besluitvorming over de fysieke leefomgeving moeten vanaf 1 januari ervaring op gaan doen met een nieuw juridisch instrumentarium. Die verandering komt op een moment dat we te maken met forse opgaven zoals wonen, verduurzaming en de stikstofproblematiek. Het is lastig te voorspellen wat het werken met de nieuwe wet precies gaat betekenen. We moeten rekening houden met aanloopproblemen en extra benodigde capaciteit om het nieuwe instrumentarium eigen te maken.

Stikstof
De Natura-2000 gebieden Kop van Schouwen, Voordelta, Oosterschelde en Grevelingen zijn waardevol. Tegelijkertijd beperken ze diverse ontwikkelingen die onze gemeente en initiatiefnemers willen realiseren. De afgelopen periode is de impact van stikstof, vooral op het westelijk deel van Schouwen-Duiveland, nog verder toegenomen. De ruimte om te salderen is kleiner geworden. Om zo efficiënt mogelijk te werken, wordt bij aanvang van een project de stikstofproblematiek inzichtelijk gemaakt; zo nodig wordt overlegd met de provincie Zeeland en deskundigen. Dit alles is gericht op het zoveel mogelijk (laten) uitvoeren van diverse (woning)bouwprojecten en infrastructurele maatregelen, zonder regelgeving en geldende jurisprudentie uit het oog te verliezen. De stikstofdossiers kosten veel tijd, energie, creativiteit en financiële middelen. In de uitvoering moet steeds vaker emissieloos worden gewerkt, wat leidt tot substantiële meerkosten in projecten tot wel 25%. Dit leidt ertoe dat projectbudgetten mogelijk verhoogd moeten worden.

Wonen
De druk op de woningmarkt is groot. Daar waar gewenst en mogelijk voeren we een actief grondbeleid door inzet van gemeentelijke gronden. Vanuit de bestuursopdracht gemeentelijke woningbouwlocaties gaan we hier concreet mee aan de slag. Als gevolg van een uitspraak door de Hoge Raad (26 november 2021, Didam arrest) moeten we handelen binnen de daar gestelde kaders en spelregels. Dit draagt niet bij aan versnelling op de woningmarkt. Het vraagt wel om een zorgvuldige voorbereiding en gedegen aanpak om in te spelen op de lokale woningbehoefte. De gemeente heeft de komende jaren een forse opgave voor de opvang en/of huisvesting van asielzoekers, Oekraïners en statushouders. Daarbij zijn vaak wettelijke of door het Rijk opgelegde taakstellingen aan de orde. Die opgave moet worden bezien in combinatie met de noodzaak tot permanente en mogelijk ook tijdelijke woningbouw voor de lokale behoefte. De diverse opgaven voor genoemde doelgroepen vergen een zorgvuldige aanpak en integrale afstemming, bijvoorbeeld in locatiekeuzes. Ze zorgen voor een grote druk op de beschikbare ambtelijke capaciteit. 

Tijdelijke woonconcepten Schouwen-Duiveland
In 2022 en 2023 is de toestroom van vluchtelingen naar Nederland toegenomen. Dit komt enerzijds door een grote toename van migratie wereldwijd na het einde van de lockdown door corona en anderzijds door de vluchtelingenstroom vanuit Oekraïne. Het COA heeft onvoldoende locaties om al deze vluchtelingen op te vangen.

De veiligheidsregio’s hebben de taak gekregen om het COA te ontlasten. Per regio is een taakstelling opgelegd om crisisnoodopvang voor asielzoekers te realiseren. Deze crisisaanpak wordt met de Spreidingswet omgezet naar een structurele oplossing waarbij gemeenten een wettelijke taak opgelegd krijgen bij de opvang van asielzoekers. 

Voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen is de RooO (Regeling opvang ontheemden Oekraïne) in het leven geroepen. De RooO regelt de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne door burgemeesters en hun gemeenten. Deze regeling gaat over in de Tijdelijke Wet opvang ontheemden Oekraïne.

In de gemeente Schouwen-Duiveland is ingezet op crisisnoodopvang en gemeentelijke- en particuliere opvang voor Oekraïners. Om dit in de geest van de aankomende nieuwe wetten om te zetten naar meer structurele oplossingen, is duurzamere opvang en huisvesting nodig. 
Samen met het COA realiseren we een noodopvang die als satellietlocatie van het nog te realiseren AZC in Goes gaat fungeren. De bedoeling is hier tot maximaal 5 jaar 150 tot 250 mensen op te vangen. Daarnaast werken we aan woonconcepten om op korte termijn opvang om te zetten naar huisvesting. Hierbij worden (flexibele) huizen tijdelijk toegevoegd aan het woningaanbod op het eiland. Zo zorgen we ervoor dat de druk op de lokale woningmarkt, die toch al hoog is, niet verder oploopt als vluchtelingen zich hier permanent willen vestigen. Als onderdeel van de besluitvorming over de jaarstukken 2022 wordt voorgesteld de overgebleven middelen te bestemmen voor een meer duurzame opvang en huisvesting van specifieke doelgroepen in de vorm van (tijdelijke) woningbouw.  

Begraafplaatsen
Uiterlijk in het vierde kwartaal van 2023 leggen we herzien beleid begraafplaatsen aan uw raad voor. Het behouden van voldoende capaciteit op de gemeentelijke begraafplaatsen heeft daarbij prioriteit en is kaderstellend. Dat betekent dat we aan de hand van de capaciteitsberekeningen keuzes maken, dat geldt ook voor de instandhouding van funerair erfgoed. Ook geven we uitvoering aan de verschillende uitgangspunten vanuit het coalitieakkoord.

Regionale Uitvoeringsdienst Zeeland (RUD)
De komende jaren komen er grote ontwikkelingen met mogelijke financiële impact aan. Hierover moet eerst inhoudelijke besluitvorming plaatsvinden. In de voorliggende begroting is uitgegaan van alleen die zaken waarover al wel een besluit is genomen.

Pannakooi Renesse
Bij de Programmabegroting 2023-2026 nam de raad de motie ‘Realiseren pannakooi Renesse’ aan. Met deze motie gaf de raad het college de opdracht om onderzoek te doen naar de wenselijkheid en mogelijkheid van een pannakooi in de kernen van de gemeente als onderdeel van de evaluatie van het gemeentelijke speelruimtebeleid. Ook het verzoek om in 2023 in overleg met de dorpsraad van Renesse en de omwonenden te onderzoeken op welke nader te bepalen tijd en locatie een pannakooi gerealiseerd kan worden en wat de investerings- en onderhoudskosten zijn en in de kadernota 2024 met een voorstel te komen en hiervoor een bedrag te reserveren. Door capaciteitsproblemen is dit nog niet opgepakt.

Budgetten uitvoering masterplannen en stads- en dorpsvisies
Bij de Programmabegroting 2023-2026 nam de raad de motie ‘Budgetten uitvoering masterplannen en stads- en dorpsvisies’ aan. Met deze motie gaf de raad het college de opdracht bij het opstellen van de eerstvolgende kadernota in 2023 te onderzoeken of in het kader van de meerjarenbegroting 2024 een substantieel extra bedrag kan worden toegevoegd aan de budgetten voor de uitvoering van masterplannen en stads- en dorpsvisies. 

Deze paragraaf voorziet in de uitkomst van dit onderzoek:

Zierikzee, Bruinisse, Renesse, Brouwershaven en Scharendijke
In deze kernen is een groot deel van de herinrichtingsopgaven in de openbare ruimte en andere plannen voortkomend uit de stads- en dorpsvisies uitgevoerd. Of er staan de komende jaren nog enkele forse projecten op het programma, waarvoor de middelen vanuit de huidig beschikbare budgetten zijn gereserveerd.

Burgh-Haamstede
Voor Burgh-Haamstede zijn voor de herinrichting Dorpsas en Kloosterweg middelen gereserveerd. Maar de verwachting is dat de budgetten vanwege gestegen prijzen en de noodzaak tot elektrisch werken door stikstof niet voldoende zijn om tot uitvoering over te kunnen gaan. De verwachting is dat we dit binnen de nog beschikbare vrije middelen voor de stads- en dorpsvisies kunnen opvangen. Voor de projecten herinrichting Noordstraat, Ring, Weststraat en de herinrichting Kloosterweg komen wij medio 2023 met ieder een apart raadsvoorstel.
Daarnaast zijn er in het stedenbouwkundig plan nog enkele aanvullende projecten opgenomen, zoals de kruising Noordstraat/Serooskerkseweg/Kloosterweg/Hogezoom, de herinrichting van de Kraaijensteinweg (inclusief kruising met de Hogeweg) en het Strandplein bij Westenschouwen. Voor deze aanvullende projecten is naar verwachting totaal ongeveer € 6 miljoen euro nodig in periode 2028 t/m 2030.

Oosterland, Nieuwerkerk, Ouwerkerk, Noordgouwe/Schuddebeurs, Zonnemaire en Dreischor
Voor een enkele kleine kern is nu een budget herinrichting openbare ruimte beschikbaar (Sirjansland), maar diverse andere kernen moeten nog een dorpsvisie opstellen. De uitvoering daarvan vergt extra middelen. Uitgaande van gemiddeld € 500.000 per kern per jaar over een periode van 5 jaar vraagt dit extra investeringsruimte van in totaal € 15 miljoen. Gelet op het feit dat we op zijn vroegst vanaf 2024 aan het opstellen van dergelijke visies werken (uitgezonderd Zonnemaire) is pas vanaf 2026 uitvoeringsbudget noodzakelijk.

Dit geeft het volgende overzicht:

Een extra investeringsbudget van € 20 miljoen geeft per jaar gemiddeld € 1,25 miljoen extra structurele lasten bij een rentelast van 4,4% en een afschrijvingstermijn van 25 jaar. 

Gezien het feit dat:

• onze gemeente tot en met 2025 nog volop bezig is met de uitvoering van de lopende stads- en dorpsvisies;
• we de uitvoering van de nieuwe projecten pas vanaf 2026 oppakken, omdat dorpsvisies en/of uitvoeringsprogramma’s voor diverse kernen nog opgesteld moeten worden en
• onze huidige financiële ruimte krap is en de inkomsten vanuit het rijk grillig;

stellen wij voor de keuze tot verhoging van het budget voor de uitvoering van stads- en dorpsvisies pas te betrekken bij de Kadernota voor de programmabegroting 2026-2029.

Voorstel 2: De keuze tot verhoging van het budget voor de uitvoering van stads- en dorpsvisies pas te betrekken bij de Kadernota voor de programmabegroting 2026-2029.

Ontwikkelingen met een bindend karakter

WMO Zorg in Natura (ZiN) en doorkijk naar de komende jaren 
In de ontwerp programmabegroting SWVO 2024 zien we een toename aan kosten voor maatwerkvoorzieningen Wmo voor 2024 en verder. De kosten voor de regiotaxi stijgt met 
€ 365.000, hulp bij het huishouden met € 290.000, begeleiding/dagbesteding met € 180.000 en leerlingenvervoer met € 180.000 per jaar. De forse stijging van de kosten voor de regiotaxi en leerlingenvervoer is een gevolg van een nieuwe (aanbesteding) en komen ten laste van de budgettaire ruimte. 

De hogere kosten voor huishoudelijke ondersteuning en dagbesteding betreft een raming van SWVO, waarvan de realiteit op basis van eigen verwachtingen/prognoses nog nader wordt onderzocht. De hogere ramingen worden afgedekt vanuit reguliere indexering (inclusief specifieke compensatie vanuit de algemene uitkering) en uit de egalisatiepost maatwerkvoorzieningen Wmo/Jeugd.

GGD
In de programmabegroting 2024-2027 geeft GGD Zeeland aan dat van de Zeeuwse gemeenten samen in 2024 een bijdrage wordt gevraagd van € 22.870.391. Onze gemeentelijke bijdrage stijgt hierdoor met € 218.000 ten opzichte van 2022. Deze stijging heeft te maken met inflatiecorrectie plus een aanvullende richtlijn van de VZG-norm voor de onderdelen GGD en Veilig Thuis. Ook is een tweetal correcties toegepast op de oorspronkelijke begroting door nog niet eerder toegepaste mutaties in het project ‘Nu Niet Zwanger’ en de organisatiebegroting ‘Basis op Orde’. Daarnaast is voor IJZ het uitvoeringsbudget eenmalig verhoogd vanwege het te doorlopen aanbestedingstraject. Voor gemeente Schouwen-Duiveland betekent dit een autonome stijging van ongeveer € 65.000 waar rekening mee moet worden gehouden in de budgettaire ruimte. Reguliere indexering wordt gedekt vanuit de reguliere indexering van de begroting. 

Wmo: Toezicht uitvoering maatschappelijke ondersteuning 
Om de kwaliteit van maatschappelijke ondersteuning aan kwetsbare cliënten te waarborgen, is toezicht op de uitvoering van groot belang. Het gaat hier om zowel het toezicht op de kwaliteit van dienstverlening of voorziening en op de rechtmatigheid van verstrekkingen. Onze gemeente is kartrekker van de Werkgroep Zorgfraude Zeeland die het initiatief heeft genomen voor een Zeeuws brede aanpak om onrechtmatigheid en zorgfraude te voorkomen. Dit door de routekaart van VNG Naleving te volgen. Onderdeel van de routekaart is het aanstellen van 6 toezichthouders en een coördinatiefunctie op Zeeuws breed niveau. De kosten worden verdeeld naar rato van het inwoneraantal en komen voor onze gemeente uit op € 72.592 voor 2024. De kosten zijn structureel onder voorbehoud van de uitkomsten van een positieve tussenevaluatie in 2024. De kosten verdienen zich ruim terug doordat effectiever en tijdiger kan worden ingegrepen als er sprake is van onrechtmatigheid. In de meerjarenbegroting wordt dit budgettair neutraal via de egalisatiepost Wmo/Jeugd verwerkt.

Veiligheidsregio Zeeland (VRZ) 
De VZG-indexeringsrichtlijn voor 2024 gaat uit van +3,4%. In 2023 vindt er ook eenmalig een extra indexatie plaats vanwege de uitzonderlijke (inflatie)situatie. Ook zorgt de nieuwe CAO Veiligheidsregio’s voor extra loonkosten. De extra indexering wordt gedekt uit de daarvoor ingestelde stelpost. Met het restant van € 290.000 moet rekening worden gehouden in de budgettaire ruimte.

Regionale Mobiliteitsstrategie Zeeland
De afgelopen jaren hebben de Zeeuwse gemeenten, betrokken organisaties en de provincie Zeeland toegewerkt naar de Regionale Mobiliteitsstrategie Zeeland. In deze strategie staat hoe we de komende jaren de overstap gaan maken van schoon, snel en slim vervoer met als basis een stevig netwerk van de bus, trein en boot. Met de start van de nieuwe concessieperiode in 2025 kunnen reizigers in Zeeland kiezen uit een ideale mix van kleine en grote (openbare) vervoersmiddelen, comfortabele opstappunten. Ook kunnen ze gebruik maken van slimme apps waar reizen gepland, geboekt en betaald kunnen worden. De vervoersbehoeften van de reiziger staan in deze strategie centraal.

Na vaststelling van de Regionale Mobiliteitsstrategie door alle Zeeuwse gemeenten en de provincie wordt gewerkt aan de uitvoering daarvan. Onderdeel van de uitvoering is de realisatie van nieuwe mobilteitshubs en -haltes op het eiland. In totaal betreft het ongeveer 35 reguliere bushaltes in de kernen en eenzelfde aantal in het buitengebied. Daarnaast moet rekening worden gehouden met de realisatie van grotere mobiliteitshubs in Burgh-Haamstede en Zierikzee. Er moet rekening worden gehouden met een investering van € 2.000.000 waarvan de helft wordt gefinancierd door de provincie. In de budgettaire ruimte wordt rekening gehouden met een structurele kapitaallast van € 108.000.

Verkeersstudie parkeersituatie Renesse/Inrichting dorpsas Burgh-Haamstede 
Met de vaststelling van de verkeersstudie Renesse is de intentie vastgesteld om het parkeerterrein aan de Oude Moolweg uitsluitend te bestemmen voor vergunninghouders. Op dit terrein is nu nog sprake van een betaald parkeren. Met het aanwijzen van het terrein voor vergunninghouders vallen de parkeerinkomsten weg. Dit betekent vanaf 2024 een jaarlijkse inkomstenderving van ongeveer € 120.000.

Verder is een plan in voorbereiding voor de herinrichting van de dorpsas in Burgh-Haamstede. Dit plan voorziet in het autovrij of -luw maken van de Noordstraat en Ring. De nu aanwezige parkeervoorzieningen komen hiermee grotendeels te vervallen Ook hier moet dus rekening worden gehouden met het wegvallen van parkeerinkomsten. Vanaf 2025 is hier jaarlijks een bedrag mee gemoeid van ongeveer € 60.000. 

Capaciteitsproblematiek
De opgave op groen vraagt naast groenbeheer, steeds meer aandacht als het gaat om het versterken van de biodiversiteit en de bijdrage van groen in de klimaatadaptatie strategie. Daarnaast gaat het om integrale afstemming met andere beleidsterreinen en het inspelen op en samenwerken met initiatieven van inwoners, bedrijven en andere overheden. Dit vraag om extra capaciteit in de vorm van een beleidsmedewerker groen voor 1 fte structureel € 88.800 op jaarbasis. 

Het terugbrengen van het aantal kilogram restafval, conform de landelijke doelstellingen, vraagt om programmatische, structurele aanpak. Het gaat er in de basis om doelen te bepalen en uit te werken in beleid en maatregelen, waarbij het ook gaat om bewustwording en gedrag van inwoners en bedrijven. Hier moet structureel voldoende capaciteit voor beschikbaar zijn in de vorm van een beleidsmedewerker reiniging. Daarnaast moeten de komende jaren tal van andere onderwerpen worden opgepakt, zoals het actualiseren van de afvalstoffenverordening, beleid controle op containers en beleid plaagdierbestrijding. Dit betekent een beleidsmedewerker reiniging voor 0,67 fte structureel € 53.200.

Tabel bindende ontwikkelingen programma 2 Wonen

Beleidsmatige ontwikkelingen

Kostendekkendheid havens 
Naar aanleiding van de vastgestelde bestuursopdracht ‘Kostendekking scheepvaartrechten’, is onderzoek gedaan naar de kostendekkendheid van de gemeentelijke havens. 
Door uitvoerig onderzoek hebben we inzicht verkregen in de kostendekkendheid van de scheepvaartrechten. Dit om zo een toekomstbestendige en rendabele exploitatie van de gemeentelijke havens te verkrijgen en op basis daarvan de tarifering te bepalen. Dit is gebaseerd op een kostendekkendheid van 100% op grond van de Wet Markt en Overheid. Dit betekent dat aan goederen of diensten ten minste de kosten die daarmee samenhangen toegerekend moeten worden, zodat het tarief niet lager is dan het kostenniveau.

Daarnaast stelde uw raad in december 2019 de Meerjaren Onderhoudsplanning (MJOP) havens vast en stelde kredieten beschikbaar voor de noodzakelijke projecten tot 2029. In de MJOP ontbreken de glooiingen in de gemeentelijke havens. Er wordt gewerkt aan een Plan van aanpak glooiingen in combinatie met een prioritering en financiële uitwerking. Hieruit volgen de maatregelen voor herstel. Daarbij wordt gekeken naar koppelkansen vanuit de MJOP. Het plan van aanpak en de financiële consequenties verwerken we in het dossier Kostendekkendheid havens en leggen we ter besluitvorming voor aan uw raad in het derde kwartaal 2023.

In 2019 heeft de raad een herziening van het baggerbeheersplan vastgesteld. Op basis van recente en betrouwbare cijfers wegens projecten die zijn uitgevoerd, onder andere in Brouwershaven, actualiseren we het baggerbeheersplan opnieuw. Daarbij kiezen we voor periodiek onderhoud door de aanwas van nieuw sediment, door de havens cyclisch te peilen en daarop planmatig te anticiperen. Hierdoor kan noodzakelijk baggeren over een langere termijn plaatsvinden waardoor voorbereidingskosten worden beperkt en de kosten van het baggeren over een grotere periode worden verdeeld. De financiële consequenties verwerken we in het dossier Kostendekkendheid havens. De actualisatie van het baggerbeheersplan leggen we ter besluitvorming voor aan uw raad in het derde kwartaal 2023.

De tarieven voor de recreatieve vaart zijn op basis van integrale kostendoorrekening van 100% en marktconformiteit verhoogd per 2021. Voor de beroepsvaart heeft het college in samenspraak met de sector eerst een nadere verkenning van de optimalisatiemogelijkheden van de beroepsvaart gedaan. Dit leidt tot een actualisatie van het rapport in 2023 dat ter besluitvorming wordt aangeboden in het derde kwartaal 2023. 

Dossier Oude Haven
In juli 2021 heeft uw raad het besluit genomen om gedurende een periode van vier seizoenen, verdeeld over één kalenderjaar, een geohydrologisch onderzoek uit te laten voeren. Dit besluit en het geohydrologisch onderzoek, vonden hun basis in een participatietraject dat is opgestart door een kleine groep betrokken bewoners van de Oude Haven en de Stichting Museumhaven. Dit participatietraject verloopt goed en is belangrijk voor de gemeente. Het overleg van deze klankbordgroep wordt geleid door een onafhankelijk voorzitter. De verschillende, aanvullende onderzoeken die sinds 2021 hebben plaatsgevonden, leiden op dit moment tot nieuwe inzichten en een andere uitvoeringsmethodiek. 

De uiterste opleverdatum voor de toegezegde subsidie van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) is, op ons verzoek, uitgesteld naar 1 september 2023. Dit betekent dat wij vóór 1 september 2023 een nieuw wijzigingsverzoek moeten indienen bij de RCE, waarbij wij een gewijzigd plan tot uitvoering voorleggen. Voor het overige blijft de beschikking van16 maart 2020 onverminderd van toepassing. De financiële consequenties ten opzichte van het beschikbare budget zoals dit door uw raad via de begroting 2019 – 2022 ter beschikking is gesteld, werken wij verder uit. 

Tijdelijke regeling capaciteit decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid (CDOKE)  
Gemeenten hebben een grote opgave op het gebied van klimaat- en energiebeleid. Met de tijdelijke regeling capaciteit decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid (CDOKE) stelt het Rijk gemeenten in staat tijdelijk personeel aan te stellen of deskundigen in te huren ter uitvoering van taken op het gebied van energie en klimaat. Het gaat om beleid dat bijdraagt om Nederland uiterlijk in 2050 klimaatneutraal te maken, zoals vastgelegd in de Klimaatwet. De bijdrage geldt voor drie jaar (2023, 2024 en 2025) en bedraagt ruim acht honderdduizend euro per jaar. Over de besteding van de gelden moet jaarlijks verantwoording afgelegd worden aan het Rijk. Onze gemeente heeft de uitkering aangevraagd. Als de uitkering is toegekend, volgt een raadsvoorstel voor de besteding ervan.

Ontwikkelingen met bindend karakter

Huisvesting strand reddingsbrigade
De geschatte kosten voor het vervangen /renoveren hiervoor zijn ongeveer € 1.000.000, Deze kosten zijn nog niet geraamd. Zodra hier meer duidelijkheid over is zullen wij uw raad hierover informeren. Reden voor dit budget is het vervangen/renoveren van de huidige (vaste) reddingsposten en het faciliteren van de reddingsbrigade in het overnachten op de posten of elders. Gemeente Schouwen-Duiveland is verantwoordelijk voor de veiligheid op het strand. Deze taak wordt vervuld door de reddingsbrigade. Zij voeren deze taak uit op een vrijwillige basis. Vandaar dat wij ook verantwoordelijk zijn voor de benodigde gebouwen om deze taak te vervullen. Wij houden daarom in de budgettaire ruimte rekening met structurele kapitaallasten van € 50.000.

Tabel bindende ontwikkelingen Programma 3 Verblijven

Beleidsmatige ontwikkelingen

Dividenduitkering
Gedurende een reeks van jaren was er geen zicht op dividenduitkering uit deelnemingen. Hierin is verandering gekomen door de garantstelling op een lening via het compensatiepakket “Wind in de Zeilen” voor de Zeeuwse deelneming in waterbedrijf Evides (GBE Aqua). Daarnaast ontstaat perspectief op dividenduitkering door de verkoop van de risicovolle bedrijfsonderdelen van PZEM. De aan- en verkoopprocessen zijn nog niet afgerond. Daardoor zijn de incidentele en de te verwachten structurele effecten nog niet definitief vast te stellen. 

De te verwachten dividenden zijn in de eerstkomende jaren echter nodig voor de vervroegde aflossing van de lening voor de aankoop van GBE Aqua. Daarnaast is er in het kader van de energietransitie een klemmend beroep gedaan op de Zeeuwse gemeenten om aandeelhouder te worden in het netwerkbedrijf Stedin. Hiervoor is de eenmalige dividenduitkering vanwege de (nog niet afgeronde) verkooptransactie PZEM in te zetten. Een éénmalige uitkering leidt met deze investering tot een structurele dividenduitkering. 

Op grond van deze ontwikkelingen is het (sinds jaren) te verwachten dividend niet in te zetten als dekkingsmiddel voor (structurele of incidentele) tekorten in de programmabegroting 2024-2027. Daarbij wenst het college op te merken het ongewenst te vinden om eigen middelen, waaronder dividend, in te zetten voor de uitvoering van Rijkstaken (uit medebewind). Daarvoor geldt dat het Rijk voldoende middelen beschikbaar moeten stellen en anders op verantwoordelijkheid van het Rijk keuzes voorliggen.     

Versterking bestuurskracht en doorontwikkeling organisatie
Als gemeente hebben we te maken met meerdere complexe en urgente vraagstukken waar we slagvaardig en wendbaar op in moeten spelen: stikstof, energie, wonen, opvang van vluchtelingen, besteedbaar inkomen en inflatie. Deze opgaven doen een groot beroep op de veerkracht, het doorzettingsvermogen en de veranderingsgezindheid van onze inwoners en ondernemers. Van de gemeente vraagt het versterking van bestuurskracht en doorontwikkeling van de organisatie. 

Met het organisatieprogramma 2022-2026 werken we toe naar een meer wendbare en procesgerichte gemeente. Het organisatieprogramma bestaat uit een strategische agenda (die bijdraagt aan versterken bestuurskracht) en een ontwikkelagenda (die bijdraagt aan de doorontwikkeling van de organisatie). 

Onderdeel van de ontwikkelagenda is de vorming van een nieuwe managementstructuur. Een strategisch MT aangevuld met een laag (tactisch) management, als hefboom voor de doorontwikkeling naar een meer wendbare en procesgerichte organisatie. Dit vraagt ook om een andere inrichting van de ondersteuning vanuit bedrijfsvoering.  

Dienstverlening en overige ontwikkelingen
Als gemeente hebben we de plicht én de intentie om onze inwoners op tijd en zo duidelijk mogelijk te informeren over onze plannen, besluiten, beleid en regelgeving. We zijn open en transparant over wat we als gemeente doen. Social media spelen hierin een steeds belangrijkere rol. 

Ook onze websites moeten voldoen aan wettelijke toegangseisen. Inclusief alle projectsites gaat het in totaal om 12 sites die we één keer in de 3 jaar laten toetsen op toegankelijkheid. We willen hiervoor een vast bedrag in de begroting op laten nemen. 

Ook de invoering van de Wet Open Overheid (WOO) is in gang gezet. Deze verplicht ons om onze (digitale) informatiehuishouding op orde te hebben. Bij het aanbieden van de begroting 2024-2028 zullen wij inzicht geven in de verwachte kosten die met de invoering van de WOO gepaard gaan. Daarbij is op 21 april jl. door de Eerste Kamer het wetsvoorstel Digitale Overheid aangenomen. Deze wet wordt met ingang van 1 juli 2023 in fases ingevoerd.  

Representatie en kabinetszaken 
De jaarlijkse Watersnoodherdenking vraagt om een zorgvuldige en respectvolle organisatie door de gemeente Schouwen-Duiveland. Dit om overlevenden en nabestaanden van de Ramp een waardige herdenking te bieden. Zeker nu velen van hen op hoge(re) leeftijd komen en (mede) naar aanleiding van de laatste herdenking hebben aangegeven dat het voor hen o.a. steeds moeilijker wordt in weer en wind te staan en behoefte te hebben aan vervoersondersteuning vanaf de plek waar geparkeerd moet worden.

De organisatie van de herdenking is in handen van één medewerker representatie en kabinetszaken. De herdenking van 2023 is, onder andere, met de burgemeester geëvalueerd. Eén van de conclusies is dat het (te) veel werk is voor één medewerker. Het inschakelen van professionele ondersteuning is noodzakelijk voor aankomende herdenkingen. Hierdoor wordt de organisatie minder kwetsbaar. 

Voor het inhuren van de extra ondersteuning en de nodige faciliteiten (zoals een tent, stoelen, catering, audiovisuele- en vervoersondersteuning) is een ruimer budget noodzakelijk. Als er sprake is van een zogenaamd ‘lustrumjaar’, zoals de 70e herdenking van 2023, zijn de kosten hoger. Hiervoor wordt in dat jaar een specifiek voorstel gedaan. 

We betrekken deze ontwikkelingen bij het opstellen van de programmabegroting 2024-2027.

Ontwikkelingen met bindend karakter 

Stijging aantal aanvragen reisdocumenten en rijbewijzen
Vanaf 2024 zal er een stijging plaatsvinden van het aantal aanvragen reisdocumenten en rijbewijzen bij Burgerzaken. Deze piek zal in ieder geval aanhouden tot en met 2029. Dit heeft te maken met het verlopen van de 10 jaar geldigheidstermijn. De benodigde extra capaciteit is vooralsnog nodig voor de jaren 2024 en 2025 en is geraamd op € 75.000 op jaarbasis. De dekking komt uit de algemene reserve en heeft daarom geen gevolgen voor de budgettaire ruimte.

Beleidsmatige ontwikkelingen

Arbeidsmarktpositie
Al enige tijd kampen we met krapte op de arbeidsmarkt en vacatures die lastig in te vullen zijn. We werken aan het werkgeversmerk en optimaliseren ons wervings- en selectieproces. Daaruit blijkt de behoefte aan een specialist met gerichte kennis van de arbeidsmarkt om ons werkgeversmerk verder uit te bouwen en voor te sorteren op vacatures. Hiermee is er uiteindelijk minder geld nodig voor zoekopdrachten die we uitzetten via bureaus. 

Om het aantrekkelijk werkgeverschap te vergroten wordt daarnaast een voorstel gemaakt voor het verruimen van onze reiskostenregeling woon-werkverkeer. 

We betrekken deze ontwikkelingen bij het opstellen van de programmabegroting 2024-2027.

Ontwikkelingen met bindend karakter 

Formatie-uitbreiding programmaregisseur
Om de sturing en monitoring van het organisatieprogramma goed te kunnen beleggen, is uitbreiding van de staf nodig met 1 fte voor een programmaregisseur. De programmaregisseur zorgt in afstemming met het managementteam voor overzicht, inzicht en ondersteuning van de sturing op de doelen van het organisatieprogramma. Daarmee ondersteunt de programmaregisseur de bestuurlijk opdrachtgever(s) en ambtelijk opdrachtgever(s) in de cyclus van plannen, doen, controleren en aanpassen (PDCA) van de projecten en opgaven op de strategische agenda en ontwikkelagenda. Ook regisseert de programmaregisseur de inrichting van dashboards en sturingsinformatie. Voor deze functie is in de budgettaire ruimte rekening gehouden met een structurele last op van € 116.000. 

Informatiebeveiliging 
Om gemeenten te ondersteunen in het treffen van gepaste maatregelen met betrekking tot cybercriminaliteit heeft het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties de Baseline Informatiebeveiliging Overheid ingesteld (BIO). De BIO is het basisnormenkader voor informatiebeveiliging binnen alle overheidslagen (Rijk, gemeenten, provincies en waterschappen). Via de Vereniging Nederlandse Gemeenten hebben ook wij ons geconformeerd aan dit normenkader. 
Momenteel voeren wij, samen met een gespecialiseerde externe partner, een onderzoek uit om te bepalen waar wij in de naleving van dit normenkader staan; wat hebben we al geregeld, wat moeten we nog doen, hoe prioriteren we dat en wat zijn de kosten daarvan. In de tweede helft van 2023 stellen we een roadmap vast waarin staat opgenomen wat we wanneer gaan doen om als gemeente te voldoen aan deze BIO en ons zoveel als mogelijk te beschermen tegen toenemende cybercriminaliteit. We houden hiervoor in de budgettaire ruimte rekening met een structurele last van € 50.000.

Formatie-uitbreiding inkoopmedewerker
De gemeente voert in het kader van de controle op de naleving van de Europese aanbestedingsregels jaarlijks een uitgebreide ‘spendanalyse’ uit, die in samenspraak met de accountant tot stand komt en waarbij Team inkoop voorbereidende werkzaamheden uitvoert. In het voorkomen van onrechtmatigheden blijft het noodzakelijk dat met de Europese aanbestedingsrichtlijnen in de bedrijfsvoering rekening wordt gehouden.

In december 2022 is het Purchase to Pay (P2P) systeem geïmplementeerd. Team Inkoop is de eigenaar van het P2P systeem en opgeleid om bestellers en budgethouders op te kunnen leiden. In de huidige fase is duidelijk geworden dat er veel capaciteit nodig is om alle budgethouders en bestellers op te leiden.

Voor de implementatie van de spendanalyse (Spendency) en P2P (Onventis) en de uitvoering van de bijbehorende werkzaamheden is bij Team inkoop een trainee werkzaam. Om deze ontwikkeling structureel te kunnen borgen (toereikende preventieve interne controles voor de naleving van de Europese aanbestedingsregels) is het noodzakelijk om de traineefunctie om te zetten in een vaste formatieplaats inkoopmedewerker. We houden hiervoor in de budgettaire ruimte rekening met een structurele last van € 70.000.

Tabel bindende ontwikkelingen Bestuur en Burgerzaken

Voorstel 3:  Kennisnemen van de aangekondigde ontwikkelingen die van invloed zijn op de budgettaire ruimte van de begroting 2024.